یک فعال حوزه زنان با تاکید بر اینکه طرح «جمعیت و تعالی خانواده» اعمال تفکیک جنسیتی در اشتغال زنان است، گفت: طی سال های اخیر با اعمال سیاست تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها و ارائه برخی لوایح به مجلس به شدت شاهد تنزل جایگاه زنان در کشور بوده ایم. در این شرایط اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می گیرد.

به گزارش افکارنیوز ، با توجه به اهمیت طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» و تاثیر آن بر ابعاد مختلف زندگی زنان برای دومین بار در میزگردی با حضور دو تن از فعالین حوزه زنان (معصومه رضایی - دبیرکل جامعه اسلامی زنان و آذر منصوری- فعال حوزه زنان) به بررسی ابعاد مختلف این طرح و تاثیرات آن در زندگی زنان پرداختیم.

 نظر شما درباره طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» چیست؟

منصوری: هر طرح و لایحه ای که برای بررسی و تصویب ارائه می شود، باید در پاسخ به یک یا چند نیازعمل کند. در مقدمه طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دغدغه مطرح شده این است که میزان باروری در کشور کاهش یافته و در حال حاضر به ۲.۱ درصد رسیده است. با ادامه این روند بین سال ۱۴۱۵ تا ۱۴۲۰ رشد جمعیت کشور به صفر می رسد و جمعیت کشور سالخورده می شوند؛ بنابراین لازم است درصد جمعیت جوان کشور همچنان حفظ شود. یکی دیگر از دلایل ارائه کنندگان این طرح، اشاره به بیانات مقام معظم رهبری است. مبنی بر اینکه لازم است در سیاست کنونی جمعیت، تجدید نظر شود.

طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دولت را فربه تر می کند

این مقدمه به هیچ عنوان به صورت اصلی به مسئله کاهش جمعیت اشاره نکرده است و مواد این طرح نیز باری را به عنوان تکلیف بر دوش دستگاه های اجرایی و دولت می افزاید. علاوه بر آن موجب تحمیل بارمالی به این دستگاه ها می شود همچنین موازی کاری را در پی دارد. با توجه به اینکه نقش دولت در این طرح به شدت پررنگ است، اجرای آن نتیجه ای جز فربه تر کردن دولت ندارد؛ در حالی که نیاز جامعه امروز ما، کوچک کردن دولت است.

دغدغه اصلی ارائه دهندگان این طرح، کاهش رشد جمعیت و رسیدن آن به نقطه صفر و حتی رشد منفی جمعیت در صورت ادامه روند موجود است. این در حالی است که مسئله اصلی که سبب کاهش باروری، افزایش طلاق، کم شدن میل جوانان به ازدواج شده، در این طرح پرداخته نشده است.

بر اساس چشم انداز بیست ساله، ایران باید به رشد اقتصادی هشت درصدی برسد. رشد بی سابقه قیمت نفت، در هشت سال گذشته بهترین زمان بود که کشور را به این رشد اقتصادی برسانیم؛ اما بر اساس گزارش مراکز رسمی، تورم بی سابقه ای در کشور وجود دارد. از سوی دیگر ایران به دومین کشور مصرف کننده مواد مخدر در جهان تبدیل شده است. آمار بیکاری در حال افزایش است و در کنار لشگر بیکاران، با لشگر فقیران مواجه هستیم، چرا که در سال های اخیر با اجرای نادرست و غیرعلمی طرح هدفمندسازی یارانه ها، طبقه متوسط را فقیر کرده ایم و خط فقر را بالا برده ایم.

اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می گیرد

در کنار رشد رسمی آمار طلاق، بر اساس آخرین آمار ثبت احوال با مسئله جدیدی در خانواده ها به عنوان طلاق عاطفی مواجه هستیم بگونه ای که افراد به طور رسمی زن و شوهر هستند ولی ارتباط عاطفی با یکدیگر ندارند. در این شرایط بنای محکم خانواده با طلاق عاطفی از هم گسیخته شده است. ضمن آنکه طی سال های اخیر با اعمال سیاست تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها و ارائه برخی لوایح به مجلس به شدت شاهد تنزل جایگاه زنان در کشور بوده ایم. در این شرایط اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده همین فرصت اندک اشتغال را از دختران و زنان ایرانی می گیرد.

 نگاه این طرح را به عوامل کاهش جمعیت چگونه ارزیابی می کنید؟

منصوری: نگاه این طرح به دلایل کاهش جمعیت، سطحی است. یکی از مشکلات، رویکرد نویسندگان و مدافعان طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده است. دلایل افزایش جمعیت در دهه ۶۰ و ۷۰ و کاهش جمعیت در شرایط کنونی با یکدیگر تفاوت دارد. این در حالی است که نویسندگان این طرح گمان می کنند اگر در شرایط فعلی عواملی که باعث افزایش جمعیت در دهه های گذشته شده بود را تشدید کنند، جمعیت کشور افزایش می یابد و به هیچ وجه توجه ندارند که کشور ما در زمینه سلامت باروری به یکی از پیشرفته ترین کشورهای خاورمیانه تبدیل شده است و سرعت پیشرفت فناوری و وسایل ارتباط جمعی، فضای امروز را با حال و هوای حاکم در دهه ۶۰ بسیار متفاوت کرده است.

ما فکر می کنیم با در نظر گرفتن مشوق هایی می توانیم جوانان را به ازدواج و فرزندآوری ترغیب کنیم، این در حالیست که رویکردها با دهه ۶۰ کاملا تفاوت دارد. اگر مشکلات مبنایی را شناسایی و رفع نکنیم، مشوق ها هیچ تاثیری در رشد جمعیت نخواهند داشت. ضمن اینکه در حال حاضر نگاه غیرواقع بینانه ای نسبت به دلایل افزایش سن ازدواج وجود دارد.

طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» دغدغه طراحان آن را تامین نمی کند

در حال حاضرطرح جامع جمعیت و تعالی خانواده دغدغه طراحان آن را به علت وجود اشکالات جدی در آن و تحمیل بار مالی به دولت تامین نمی کند. به ویژه آنکه در موقعیت کنونی دولت ماهانه در پرداخت یارانه نقدی با کسری بودجه ۱۰۰۰ میلیاردی روبروست و برای تامین حدود یک دوم بودجه سال جاری، کسری بودجه دارد. تصویب این طرح غیر از اینکه بار مالی بی حاصلی را به دولت تامین کند، نتیجه دیگری را دربر ندارد. ضمن آنکه باید نگران پیامدهای دیگر آن نیز بود.

ماده ۹ طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده چه تاثیری بر اشتغال زنان می گذارد؟

منصوری: ماده ۹ طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» مربوط به اولویت استخدام است و بر مبنای آن «در کلیه بخش های دولتی و غیر دولتی اولویت استخدام به ترتیب با مردان دارای فرزند و سپس مردان متاهل فاقد فرزند و سپس زنان دارای فرزند است. به کارگیری یا استخدام افراد مجرد واجد شرایط در صورت عدم وجود متقاضیان متاهل واجد شرایط بلامانع است. » هیچ کدام از موارد ذکر شده در این ماده، عملی نخواهد شد. چرا که تا صورت مسئله را به درستی نشناسیم و به دنبال پاسخ متناسب با آن نباشیم، ارائه و تصویب این طرح موجب حل مشکلات نمی شود.

تصویب ماده ۹ طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده موجب می شود که کارفرمایان مردان را در اولویت اول استخدام قرار دهند و با توجه به آنکه در مواد دیگر این طرح مشوق هایی برای زنان در نظر گرفته شده، کارفرمایان رغبتی برای بکارگیری زنان نخواهند داشت. این در حالی است که میزان اشتغال زنان رقم بسیار نگران کننده ای دارد و متناسب با سطح تحصیل و میزان توانمندی آنان نیست و تصویب این طرح فرصت های اندک شغلی را از آنان می گیرد.

ماده ۹ طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده ادامه نگاه تفکیک جنسیتی در دانشگاه هاست

طبق تبصره یک ماده ۹ طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» (مشاغلی از قبیل پزشکی، پرستاری، معلمی که به لحاظ ویژگی تفکیک جنسیتی وجود بانوان را در اولویت قرار می دهند از شمول این ماده مستثنی هستند و در صورت نیاز به اشتغال بانوان، اولویت به ترتیب با زنان دارای فرزند و سپس با زنان متاهل فاقد فرزند است) در واقع این تبصره ادامه نگاه تفکیک جنسیتی دانشگاه هاست و رویکرد این است که زنان نباید به جز پزشکی، پرستاری و معلمی در مشاغل دیگری حضور داشته باشند. در این شرایط اگر شغل دیگری داشته باشند. کارفرمایان هیچ اولویتی برای استخدام آنان نخواهند داشت و هیچ ضمانتی وجود ندارد که از توانمندی زنان متخصص در عرصه هایی غیر از پزشکی، پرستاری و معلمی استفاده کنند. این ماده نوعی اعمال تفکیک جنسیتی در اشتغال زنان است.

در تبصره یک و ۲ ماده ۱۹ طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» آمده است: «در هر مرحله ای که پرونده های خانواده منجر به صلح و سازش شود. وکیل استحقاق دریافت تمامی حق الوکاله تا آخرین مراحل رسیدگی را خواهد داشت. بر اساس تعداد پرونده های مختومه منجر به صلح و سازش، امتیاز در پرونده ارزیابی عملکرد وکیل ثبت و به نحو مقتضی برای ارتقای شغلی آنان منظور خواهد شد. » این ماده نیز بار مالی به دولت تحمیل می کند و این سوال مطرح می شود که آیا در حال حاضر قاضیان تمام تلاش خود را انجام نمی دهند که یک پیوند منجر به طلاق نشود؟

در مجلس ششم، طرح نظام جامع رفاه اجتماعی با کمک کارشناسان دولتی، فعالان اجتماعی، استادان و کارشناسان تدوین و به مجلس ارائه و تصویب شد و شورای نگهبان نیز آن را تایید کرد؛ اما تاکنون اجرا نشده است که در صورت اجرای این طرح، بسیاری از دغدغه های کنونی رفع می شود و با مقایسه طرح نظام جامع رفاه اجتماعی و طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» مشخص می شود که طرح جامع رفاه اجتماعی، طرح کاملی است.


در سه دهه اخیر برخورد قهری و نگاه سلبی نسبت به اعتیاد داشته ایم

در ماده ۲۳ این طرح «وزارت بهداشت مکلف شده است نسبت به ایجاد آزمایشگاه هایی برای به کارگیری روش های دقیق تر آزمایشگاهی برای تشخیص اعتیاد به انواع مواد مخدر صنعتی و غیر صنعتی و ارتقای سطح دانش، تجهیزات و مهارت کارکنان آزمایشگاه های مربوطه ظرف یک سال از زمان لازم الاجرا شدن این قانون اقدام نماید. » در این ماده نیز صورت مسئله پاک شده است. در سه دهه اخیر برخورد قهری و نگاه سلبی نسبت به اعتیاد داشته ایم. در حالی که باید به این موضوع جدی تر و عمیق تر نگریسته شود. اعتیاد یک مشکل اجتماعی است و تا زمانی که به این مشکل اجتماعی با نگاه قهری پرداخته شود، این مشکل وجود خواهد داشت. البته در چند سال گذشته با فعالیت های سازمان های مردم نهاد، بخشی از این نگاه تغییر کرده است.

 آیا طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» موجب کاهش فرصت شغلی زنان می شود؟

منصوری: در ماده ۲۷ طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، کاهش ساعت کاری مطرح شده و مزایایی برای زنان باردار و مادران شیرده تعریف شده است. اگر در بخش دولتی نیز این اقدامات عملی شود، اما در بخش خصوصی این کار صورت نخواهد گرفت. این در حالی است که بیشتر زنان ایرانی در بخش خصوصی شاغل هستند.

از سوی دیگر با چنین شرایطی کارفرمایان حاضر به استخدام زنان نیستند. آنان با توجه به فرصت های شغلی محدود و میزان زیاد متقاضیان، به دنبال افرادی می گردند که با ساعات کاری بیشتر و دستمزد کمتر حاضر به کار کردن باشند؛ بنابراین طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» غیر از اینکه فرصت شغلی زنان را کاهش دهد، نتیجه دیگری نخواهد داشت.

در ماده ۳۶ طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده نیز «دولت مکلف است پس از عقد نکاح دائم، به هر یک از زوجین یک عدد سکه بهار ازادی و به ازای هر یک از فرزندان سوم به بعد از آن، یک سکه بهار آزادی به مادر هدیه دهد. » آیا مشکل ازدواج نکردن جوانان این است که آنان سکه بهار آزادی ندارند و با اعطای سکه به آنها می خواهیم آنان را به ازدواج تشویق کنیم؟ زمانی که نگاه به تولد فرزند مثبت نیست، آیا این نگاه را با هدایایی مانند سکه بهار آزادی می توان تغییر داد.

آیا اجرای طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» موجب انتقال ژن نخبه در کشور می شود؟

منصوری: اگر واقعا دغدغه تولید انتقال ژن به کشور و قصد افزایش میزان نخبگان را داریم، مهم ترین نکته جلوگیری از فرار نخبگان آن است که در حال حاضر بسیاری از متخصصان به جای آنکه توان خود را صرف توسعه کشور به ویژه در زمینه هایی مانند صنعت، فناوری کنند، در خدمت کشورهای دیگر هستند؛اما می توان با برنامه ریزی تلاش کرد که آنان را جذب کشور خود کنیم. در این مسیر باید تنگ نظری ها کنار گذاشته شود و بتوانیم شاهد حضور همه نیروهای دلسوز در کشور باشیم که با این کار اولین قدم را برای بکارگیری نخبگان برداشته ایم.

امیدواریم که طراحان این طرح با کارشناسان، فعالان جامعه مدنی که در حوزه های آسیب های اجتماعی، طلاق، کودکان کار، اعتیاد و… صاحب نظر هستند، تبادل نظر کنند تا با نگاه عمیق تری بتوانند به مشکلات کشور بپردازند و آنها را کاهش دهند. از سوی دیگر برخی قوانین به تصویب رسیده، اما اجرا نشده یا در حال اجراست. برخی از مواد طرح جامع «جمعیت و تعالی خانواده» به شدت بین نهادهای درگیر در این طرح موازی کاری به وجود می آورد و با طرح های تصویب شده نیز شباهت های قابل توجهی دارد. لازم است حذف این موازی کاری ها به طور جدی بررسی شود.

 آیا طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده منجر به افزایش جمعیت می شود؟

منصوری: طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده منجر به افزایش جمعیت نمی شود؛ بلکه اجرای آن مشکلات دیگری را برای جامعه ایجاد می کند. اجرای این طرح به تبعیض های موجود علیه زنان ایرانی دامن می زند و موجب افزایش آن می شود. با کاهش فرصت های شغلی زنان متخصص و تحصیلکرده، به غیر از رشته های معلمی، پزشکی و پرستاری، موجب خروج زنان متخصص در رشته های دیگر از کشور می شود.

در این طرح به هیچ وجه صورت مسئله به درستی تبیین نشده است و رغبت گروه هدف این طرح اعم از دختران و پسران نسبت به مقوله ازدواج کاهش می یابد. درباره این گروه هدف هیچ ساز و کار منطقی با ضمانت اجرایی دیده نشده و بسته های تشویقی در نظر گرفته شده، رغبتی را در آنان ایجاد نمی کند. اگر تمایل زنان به فرزندآوری کاهش یافته است، به دلیل محدودیت ها و مشکلات در دوران کودکی فرزندان نیست؛ بلکه مهم ترین دغدغه ای که مانع افزایش تعداد جمعیت می شود، نگرانی والدین از آینده فرزندانشان است.
در کانال تلگرام لرستان خبر عضو شوید

نظرات