گزارش افکارنیوز از وعده های پیگیری نشده:

استقلال بانک مرکزی یکی از اصلیترین وعده های انتخاباتی حسن روحانی بود که برخی معتقدند هنوز این اقدام چشمگیری در مورد آن انجام نشده

گروه اقتصادی - علی رستگار - استقلال بانک مرکزی یکی از الزامات اقتصادی کشور است که تقریبا همه اقتصاددانان به آن معتقدند. موضوعی که به باور آن ها می تواند در کنترل تورم، نقدینگی و ثبات نرخ ارز موثر باشد. منتقدان دولت پیشین مشکلات عدیده ای که از دی ماه سال ۹۰ برای بازار ارز و سیستم پولی و بانکی کشور رخ داد را یکی از آفات همین استقلال نداشتن بانک مرکزی می دانستند.

به گزارش افکارنیوز؛ محمود بهمنی رئیس کل وقت بانک مرکزی متهم به این بود که خزانه کشور را دو دستی در اختیار دولتمردان می گذارد و طهماسب مظاهری که در دوره محمود احمدی نژاد این مسئولیت را بر عهده داشت در جایی به کنایه گفته بود «افتخارم این است که در مقطع کوتاه ریاستم بر بانک مرکزی خزانه را سه قفله نمودم» ولی الله سیف رئیس فعلی بانک مرکزی پیش از آنکه به این سمت منصوب شود گفته بود عمیقا به استقلال بانک مرکزی معتقد است و حالا سوال اینجاست چرا تاکنون با فرارسیدن موعد صد روزه ای که رئیس جمهور قول آن را داده بود هنوز این اتفاق رخ نداده است.

به طور دقیق تر منتقدان می گویند مثلا چرا هنوز در شورای پول و اعتبار که یکی از ارکان بانک مرکزی است اعضای دولت دست بالا را دارند و وزیر اقتصاد رئیس شوراست؟ یا چرا باید اصلا وزیر اقتصاد رییس کل بانک مرکزی را پیشنهاد دهد؟ در حالی که طبق ماده ۱۰ قانون پولی و بانکی، بانک مرکزی مسئول تنظیم و اجرای سیاست های پولی و اعتباری بر اساس سیاست کلی اقتصادی کشور است و استقلال آن اهمیت بالایی دارد.


آیا دولت اولین گام را برداشته؟

«در دولت تدبیر و امید از متخصصان و صاحب نظران استفاده خواهد شد. شورای پول و اعتبار به قدرت خود برمی گردد. سازمان برنامه و بودجه برمی گردد. بانک مرکزی به استقلال خود می رسد. » این اظهارات حسن روحانی به تاریخ ۷ خرداد سال جاری در جریان برنامه تبلیغاتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری است. اگر به سایت «روحانی سنج» مراجعه کنید که به طور دقیق وعده های دولت حسن روحانی را رصد می کند، می بینید این وعده در دسته بندی «پیگیری نشده ها» قرار گرفته است. با این حال عده ای معتقدند دولت در این راه اولین گام را برداشته است. مثلا فرهاد نیلی رئیس پژوهشکده پولی و بانکی گفته اقدام دولت برای اصلاح قانون بودجه گام اول برای استقلال بانک مرکزی است. اشاره او به اصلاحیه ای است که حدود دو هفته پیش به مجلس رفت و تبصره های الحاقی آن از جمله حذف برخی دهک های پردرآمد از دریافت یارانه رای نیاورد.

نیت برخی نمایندگان کمیسیون اقتصادی و دولت این بود که با این تبصره به دولت در صرفه جویی هزینه ها کمک کنند تا در تامین منابع لازم در بودجه ۲۱۰ هزار میلیارد تومانی با مشکل مواجه نشود. آقای نیلی شاید از همین زاویه می گوید تا زمانی که دولت با کسری بودجه مواجه باشد به ناچار در تصمیمات بانک مرکزی دخالت خواهد کرد.

پس با این حساب عملا گام اول برداشته نشده. اشخاص دیگری هم هستند مثل ابوالقاسم حکیمی پور، کار شناس اقتصادی که معتقد است با سپردن سازوکار تعیین نرخ سود اوراق مشارکت به رئیس کل بانک مرکزی گام اول در این راه خود به خود برداشته شده است. او می گوید «فعلا اهرم های لازم برای کنترل نرخ تورم چندان در اختیار بانک مرکزی نیست و تنها ابزار دولت و سیاست گذار پولی کنترل حجم پول و نقدینگی است. بانک مرکزی می تواند به اثرگذاری ابزار کنترل نقدینگی از طریق اوراق مشارکت امیدوار باشد. »

چرا بانک مرکزی باید مستقل باشد؟

استقلال بانک مرکزی به معنای جدایی سیاست های پولی از سیاست های مالی در نظام اقتصادی کشور است که بانک مرکزی را از حوزه تسلط مطلق دولت رها می کند و در نتیجه، دولت نمی تواند به میل خود و به هر میزانی که تشخیص می دهد، به استقراض از بانک مرکزی و انتشار پول برای تامین کسری بودجه روی آورد. در چنین نظامی، بانک مرکزی مسوول حفظ ارزش داخلی پول ملی از طریق مقابله با تورم تلقی می شود؛ در حالی که انتظار می رود تعیین ارزش خارجی پول، یعنی نرخ برابری آن در مقابل ارزهای خارجی، به عوامل بازار واگذار شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه عامل اصلی تورم، فشار تقاضا و نقدینگی است، این استقلال باعث خواهد شد که سیاست های پولی بانک مرکزی عمدتا در جهت ایجاد ثبات اقتصادی و ثبات قیمت ها باشد و تصمیمات اخذ شده بیشتر بر مبنای اقتصادی و نه سیاسی باشد.
**

ولی الله سیف کیست؟

سکان هدایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در دولت یازدهم به مردی سپرده شده که متولد ۱۳۳۱ است و مدرک دکترای حسابداری و امور مالی خود را از دانشگاه علامه طباطبایی گرفته. ولی الله سیف در حالی به ساختمان شیشه ای میرداماد کوچ کرد که در سوابق کاری پیشین او مدیریت مالی و عضویت در هیات عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معاونت اقتصادی و برنامه ریزی بنیاد مستضعفان و جانبازان و عضویت در هیات مدیره چند بانک از جمله سپه، ملت، ملی و صادرات دیده می شود. هم چنین او سابقه مدیر عاملی بانک صادرات، ملی، کارآفرین و فییچربانک بحرین را هم در کارنامه خود دارد. در بیست و سومین همایش سالانه سیاست های پولی و ارزی سیف به عنوان چهره ماندگار صنعت بانکداری ایران معرفی شد.


دیدگاه سیف چیست؟

سیف هم مثل سایر اقتصاددانان بر این باور است که سکاندار بانک مرکزی باید از استقلال لازم برخوردار باشد. او مهم ترین مساله پیش روی بانک مرکزی برای هدایت نظام بانکی و سیاست های پولی را عدم استقلال این بانک می داند. مساله ای که باعث شده بانک مرکزی به طور دستوری و نه کار شناسی نظام بانکی را هدایت کند و به جای نظارت بر امور بانکی بیشتر در امور اجرایی آن ها دخالت کند.

سیف درباره استقلال بانک مرکزی و سیستم نظارتی بر نظام بانکی قبلا گفته بود «در کنار برخورداری از این دانش روز یک ضرورت و نیاز اولیه با اهمیت هم برای بانک مرکزی وجود دارد که آن هم استقلال مقام ناظر است. فکر می کنم این کار در بانک مرکزی از نظر تدوین مقررات داخلی شروع شده و در کنار آن هم یک بازنگری در قوانین و ابزارهای کار بانک مرکزی که کار نظارت متکی بر آنهاست باید صورت پذیرد تا در نهایت مجموعه عوامل برای انجام نظارت دقیق، علمی و مستقل فراهم باشد»

ولی الله سیف در مورد محدوده اختیارات بانک مرکزی در جایی گفته بود «رئیس دولت می تواند به بانک مرکزی دستور بدهد اما نوع نگاه به بانک مرکزی بسیار مهم است. اینکه به عنوان چه ابزاری از این نهاد استفاده می کنیم. آیا بانک مرکزی را یک ابزار مسئول برای رفع نیازهای کوتاه مدت و سریع خودمان می بینیم یا به این صورت که بانک مرکزی یک وظیفه بلندمدت دارد و می خواهد ثبات را در اقتصاد تزریق کند.

به نظر من بیشترین اثر را برداشت رئیس دولت و نگاه او به بانک مرکزی دارد. البته قوانین و مقررات می تواند این نگاه را تغییر دهد و هدایت کند» بنابر اظهارات ولی الله سیف الگوی او در مدیریت بانک مرکزی مرحوم نوربخش است؛ خود او اینطور می گوید «در مورد نقش رئیس کل بانک مرکزی به نظر من مرحوم نوربخش یک الگو بود و این توانایی را داشت که همه مقامات را هماهنگ کند چه رئیس جمهور، چه مجلس و چه دیگر مسئولان کشوری. دکتر نوربخش به طور نسبی موفق تر از بقیه روسای کل، بانک مرکزی را اداره کرده است»
در کانال تلگرام لرستان خبر عضو شوید

نظرات