بارها از خود پرسیده ایم که آیا تنبیه کودکان مجاز است و اگر در مواردی لازم شد چگونه و تا چه حدی می تواند انجام شود و فرق بین تنبیه با خشونت علیه کودکان و کودک آزاری چیست؟

به گزارش افکارنیوز ، تنبیه از مصدر انتباع به معنی بیدار کردن است. با این تفاسیر باید بار مثبتی برای این واژه قائل بود. آنچه در این میان اهمیت دارد نوع تنبیه است.

متاسفانه با وجود بار این واژه به معنای بیدار کردن، این واژه خشونت را در ذهن شنونده تداعی می کند. چرا که اکثر افراد جامه به خصوص والدین برداشتی جز خشونت کلامی و بدنی از تنبیه ندارند. مطلبی که شهرام خرازی ها، رئیس گروه سلامت روانی - اجتماعی دانشگاه علوم تهران نیز آن را تایید می کند.

خرازی ها با مذموم خواندن خشونت علیه کودکان و نوجوانان می گوید: تنبیه بدنی از مصادیق کودک آزاری است که تحت هیچ شرایطی قابل قبول نیست چرا که موجب رنجش و خشم در ذهن کودک شده و باعث گارد گرفتن او می شود.

وی سپس به تعریف تنبیه از منظر روانشناسی می پردازد تا معلوم شود نگاهی که برخی والدین به تنبیه دارند، چقدر با واقعیت علمی آن در تضاد است.

خرازی ها می افزاید: در حوزه روانشناسی به اقدامی که از جانب والدین برای برگرداندن کودک از مسیر تربیتی منحرف شده، تنبیه خوانده می شود.

این متخصص بهداشت روانی تصریح می کند: تنبیه انواع مختلفی دارد و نباید آن را محدود به تنبیه جسمانی کرد، برخی تنبیه ها روانی و برخی نیز اجتماعی هستند.

وی می افزاید: تنبیه روانی می تواند در قالب قهر والدین با کودک یا حرف نزدن با او باشد. ترک شدن از جانب همسالان نیز نوعی تنبیه اجتماعی است که کودک را تحت تاثیر قرار می دهد.

اما این پایان ماجرا نیست تنبیه جسمانی علاوه بر رنجش روانی و رفتارهای تدافعی از سوی کودک ممکن است او را در معرض خطراتی جسمی وخیمی قرار دهد.

مهرداد کاظم زاده عطوفی، دبیر انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران با ذکر خاطره ای تلخ درباره یکی از مراجعانش می گوید: چندی پیش کودکی را به درمانگاه روانشناسی آوردند که متأسفانه به دلیل پرتاب کردن لیوان توسط والدینش نابینا شده بود.

وی می گوید: البته نباید فراموش کنیم که گاهی تنبیه روانی نیز آثار جبران ناپذیری در بر دارد و این آثار وخیم فقط مربوط به تنبیه جسمی نیست.

کاظم زاده عطوفی تصریح می کند: هدف تنبیه بازدارندگی و اصلاح رفتار است، در بازدارندگی لازم است علت رفتاری که در حال شکل گیری است را بدانیم.

وی با ذکر مثالی در این خصوص به توضیح درباره بازدارندگی می پردازد: اکثر والدین به دلیل اینکه کودک تکالیف درسی اش را انجام نمی دهد، از او خشمگین می شوند گام نخست در حل مسئله، شناسایی علت یا عوامل این رفتار است.

دبیر انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران می گوید: اصلاح رفتار هدف بعدی تنبیه است که باید با دقت هرچه تمامتر انجام شود. گاهی آسیب شناسی و سبب شناسی رفتار به راحتی قابل تشخیص نیست که در اینجا کمک از متخصصان بهداشت روانی مانند روانشناسان و مشاوران ضروری به نظر می رسد.

کاظم زاده عطوفی سپس به ۳ پیامده تنبیه نامناسب در کودک می پردازد.

وی می گوید: تنبیه نامناسب در درجه اول الگوی خشم را در کودک درونی می خواند و او را مترصد فرصتی برای تلافی می کند. کاهش اعتماد به نفس، دیگر پیامد تنبیه است که با احساس حقارت در کودک شکل می گیرد.

کودک تنبیه شده تصور ذهنی نامناسبی از خود دارد و این تصور می تواند خودپنداری او را تحت تأثیر قرار دهد. سومین الگوی رفتاری که نتیجه تنبیه است، ایجاد خشمی است که در کودک شکل گرفته اما به دلایل محیطی قابل تخلیه نیست، بنابراین کودک را وادار به انتقال آن به خواهر و برادر کوچکترش می کند.

توضیحاتی که این متخصص بهداشت روانی می دهد، ذهن را به این سمت سوق می دهد که گاهی علت پرخاشگری کودکان با برادر و خواهر کوچکتر می تواند به علت تنبیهی باشد که والدین درباره کودک اعمال کرده اند.

جنبه خطرناک تر قضیه زمانی است که کودک نمی تواند خشم خود را به برادر یا خواهر کوچکترش منتقل کند و ناچار به آسیب رساندن به خود می شود.

با نگاهی به جمعیت دانش آموزانی که ترک تحصیل کرده اند، متوجه اعمال خشونت والدین نسبت به آنها می شویم.

کاظم زاده عطوفی می گوید: بسیاری از دانش آموزانی که تصمیم به ترک تحصیل می گیرند، قربانی تنبیه والدینشان هستند. تحقیری که والدین آن هم جلوی همکلاسی های کودک می کنند، عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را پایین می آورد تا جایی که کودک را به ترک مدرسه می کند.

گاهی نتیجه این رفتار تنها به ترک تحصیل محدود نمی شود و کودک را در معرض دوستی های خیابانی قرار می دهد.

دبیر انجمن علمی روانشناسی بالینی ایران در این باره می گوید: گروه های بزهکار شامل افرادی می شوند که پایگاه روانی عاطفی محکمی در خانواده ندارند و ناچار به عضویت در این گروه ها هستند.

به گفته وی این گروه ها معمولاً ۳ تا ۵ نفره هستند و اقدام به خرابکاری و تخریب اموال عمومی می کنند. رفتار این کودکان نتیجه خشمی است که در آنها مانده و آسیب و اموال عمومی راهی برای تخلیه و انتقام از جامعه است.

با اینکه گفته های بالا انسان را در دوراهی اعمال یا حذف تنبیه قرار می دهند، اما خرازی ها نظر دیگری دارد.

وی می گوید: در مدارس نباید به طور کلی تنبیه را از سیستم آموزشی حذف کنیم، بلکه باید کاملاً هوشمندانه آن را طراحی و اجرا کنیم تا نتیجه مثبتی در بر داشته باشد.

کاظم زاده عطوفی در موضعی موافق با خرازی ها چنین اظهار می دارد که تنبیه زمانی مذموم است که موجب خشونت شود.

وی از کشف دلایل افت تحصیلی دانش آموزان و حل آنها به جای تنبیه و تحقیر سخن می گوید تا بر گفته های پیشینش صحه بگذارد.

وی با ابراز نگرانی از تنبیه بدنی و روانی در مورد دانش آموزان ضعیف تصریح می کند: متأسفانه گاهی اولیای مدرسه کودک را به دلیل انجام ندادن تکالیفش تنبیه می کنند در حالی که باید اول علت را جست و جو و سپس نسبت به رفع آن اقدام کرد.
در کانال تلگرام لرستان خبر عضو شوید

نظرات