۲۳ بهمن۱۳۵۷؛ خونین‌ترین روز تاریخ لرستان+ عکس

به گزارش لرستان خبر، 23 بهمن 1357 خونین  ترین روز تاریخ مبارزات مردم لرستان، به ویژه شهر خرم آباد است. در این روز برای فتح آخرین سنگرهای حکومت پهلوی، شهر یکپارچه در دود و آتش فرو رفت.

 ده ها تن جان باختند و یا زخمی شدند. با فتح ژاندارمری هزاران سلاح به دست مردم افتاد. رخدادهای این روز ابعاد گسترده ای دارد. خبرنگاران حاضر در صحنه، گزارش هایی تهیه کرده اند که تصویر کلی وقایع را روشن می کند.

 در گزارش خبرنگار کیهان آمده است: «پس از تصرف قرارگاه شهربانی استان، کلیه ی کلانتری‌های خرم‌آباد توسط مردم تصرف و اموال و مهمات شهربانی ضبط شد. مردم پس از اعدام انقلابی سروان محمد علی قهرمانی، معاون گارد شهربانی که در چند ماه گذشته مرتکب فجایع فراوانی شده بود، برای تصرف ژاندارمری به طرف این محل رفتند. بعد از 6 ساعت زد و خورد بین مردم مسلح و افراد ژاندارمری، ستاد تصرف و افراد تسلیم شدند. در این نبرد عشایر مسلح خرم آباد به کمک مردم آمدند و اموال و مهمات ژاندارمری از طرف مردم به غنیمت گرفته شد.

 زندانیان خرم آباد به وسیله‌ی مردم آزاد شدند و خانه‌ی رئیس شهربانی به تصرف مردم درآمد. رئیس شهربانی هم‌اکنون متواری می‌باشد. تیپ 84 خرم آباد هم با ملت ایران اعلام هم بستگی کرد و فرمانده آن اظهار داشت: تمامی ما در خدمت مردم هستیم.»(1)

گزارش خبرنگار اطلاعات، مفصل تر است و ابعاد دیگری از رخدادهای این روز را نشان می دهد: «شهر خرم آباد به آتش و خون کشیده شد و دهها کشته و صدها مجروح به جا گذاشت. ساعت 9:30 دقیقه دیروز شهربانی خرم آباد به تصرف مردم در آمد و درهای زندان به روی زندانیان گشوده شد و صدها زندانی، زندان را ترک کردند. گروهی از جوانان که اسلحه و مهمات شهربانی را به دست آورده بودند، با خودروهای شهربانی به خیابان آمدند. در جریان حمله به شهربانی، دو اتومبیل نیز به آتش کشیده شد. سیل خروشان جمعیت، سپس به سوی سازمان امنیت خرم آباد به راه افتاد و برای تماشای مردم دربهای ساواک را باز کردند. در این لحظه گروهی به ساختمان هنگ ژاندارمری خرم آباد که فاصله‌ی کمی با ساواک دارد، حمله بردند و با شکستن درب اسلحه خانه اسلحه ها را بیرون آوردند و بین مردم توزیع کردند.

 در پی حمله‌ی مردم به ژاندارمری، مأموران ژاندارمری شروع به تیراندازی کردند و در این تیراندازی ها عده ی زیادی از دو طرف کشته شدند. تلفات این برخورد خونین بسیار سنگین است و اجساد آنان در سردخانه‌ی شیر و خورشید سرخ خرم آباد نگهداری می شود. اتاق های بیمارستان شیر و خورشید سرخ  نیز مملو از زخمی هاست که شمار آن ها صد نفر است.

 ستاد عملیات پزشکی خرم آباد با تمام نیرو به کمک آسیب دیدگان شتافت و مردم وسایل لازم پزشکی را به بیمارستان حمل کردند. تمام دانش آموزان پادگان 104 خرم آباد نیز همراه گروه زیادی از مردم، کنترل بیمارستان را به دست گرفتند. ساعت 2 بعد از ظهر هنگ ژاندارمری به دست مردم افتاد و افراد آن گریختند.

ساختمان هنگ ژاندارمری به آتش کشیده شد و در پی آن عده ای نیز ساختمان شهربانی را آتش زدند. ده ها اتومبیل نیز طعمه ی آتش شد.»(2)

آمار تلفات این روز، به ویژه در گزارش های اولیه، متفاوت است. شهدا را از 23 تا 50 نفر و زخمی ها را از 100 تا 400 نفر نوشته اند.(3)

متأسفانه به دلایل گوناگون، نهادهای مسئول نیز گزارش دقیقی از آمار تلفات این روز منتشر نکرده اند. با این همه بر پایه‌ی آن چه که در دست است، شمار شهیدان 23 بهمن خرم آباد به شرح زیر می باشد: 1- علی محمد دلفانی، 2- اسد الله رعیت، 3- عصمت الله نیک پی، 4- رضا گودرزی، 5- شاه مراد نوکر مراد، 6- رستم رضایی، 7- محمد رضا بسطامی، 8- ماشاء الله رباط نمکی، 9- حشمت الله بیرانوند، 10- محمد رضا جهانگیری، 11- طاهر بارانی بیرانوند، 12- حسن سوری، 13- قدرت الله علیدادی، 14- علی دهقان، 15- پاپی جمعه سپهوند، 16- بیک مراد کوتاهی، 17- غلام احمدی تبار، 18- محمد جواد عزیزی، 19- قاسم جودکی، 20- یدالله مرادی، 21- الله مراد شیرزادی موحد، 22- علی عزیزی، 23- احمد علی نجفی فرداد، 24- محمد بیرانوند، 25- محمد کریم مرادی فرد و... (4)

این افراد بیشتر دانش آموز، جوانان انقلابی و عشایر مسلحی بودند که به یاری انقلابیون شهر آمدند و به طور عمده از میان طبقه‌ی متوسط به پایین جامعه برخاسته بودند. افزون بر خرم آباد، در دیگر نقاط لرستان چون کوهدشت، پلدختر، نورآباد، الشتر، چغلوندی، زاغه، پاپی، دورود، الیگودرز، ازنا، بروجرد و اشترنیان، درگیری‌های همانندی در شب 22 بهمن تا 23 بهمن روی داد که در بیشتر موارد پاسگاه ژاندارمری، کلانتری‌ها و دیگر اماکن امنیتی، انتظامی به تصرف مردم درآمدند.

 چنانکه خبرنگار کیهان از بروجرد می نویسد: «مردم بروجرد به ژاندارمری این شهر حمله کردند و پس از تیراندازی و درگیری که منجر به مجروح شدن بیش از 11 نفر گردید، سرانجام ژاندارمری به تصرف مردم درآمد. در این برخورد، دو دستگاه خودرو و قسمتی از ساختمان ژاندارمری به آتش کشیده شد و مهمات و اسلحه‌ی موجود در اسلحه خانه‌ی ژاندارمری به دست مردم افتاد.

فرمانده ژاندارمری، معاون فرمانده و 2 تن از گروهبانان جزو مجروحان می باشند...»(5) و بدین ترتیب مردم خرم آباد و دیگر شهرهای لرستان، هم چون سراسر ایران سرنوشت خویش را به دست گرفتند.

1. نک، پیشین، 24 بهمن 57، ص 7 [کیهان]. 2- اطلاعات، 24 بهمن 57، ص 3. 3- کیهان، 24 بهمن 57، ص 7؛ اطلاعات، 24 بهمن 57، ص 3. 4- نک، کیهان، 29 بهمن 57، ص 11؛ عطر شهادت (3)، صص 1-8؛ استانداری، پیشین، ص 101-102. 5- کیهان، 24 بهمن 57، ص 7؛ اطلاعات، 25 بهمن 57، ص 3.