جای خالی نقد در بازار کتاب

به گزارش لرستان خبر، در حال حاضر، سؤالاتی در باره بازار کتاب در ایران مطرح است، از جمله این که چرا شمارگان کتاب بین هزار تا حداکثر پنج هزار نسخه بیشتر نیست؟ چهل سال پیش هم، همین تعداد بود؛ چرا با وجود اینکه جمعیّت سی و پنج میلیونیِ چهل سال پیش، به هشتاد میلیون نفر رسیده است، باز هم شمارگان کتاب همان است؟

تعداد تحصیل کرده ها و دانشجویان چندین برابر شده است اما شمارگان پایین است؟ قطعاًدلایل مهمی دارد: کالاهای جانشین به وجود آمده، قیمت کتاب بالاست، خواننده حوصله خواندن ندارد،قدرت خرید مردم پایین آمده و… ، اما یک نکته اساسی:

ما در فضای رسانه  در حوزهٔ نقدِ کتاب، هم کم می نویسیم و هم خوب نمی نویسیم. شاید بتوان گفت، رودر بایستی داریم و فکر می کنیم اگر کتابی را نقد کنیم، به نویسندهٔ آن جسارت کرده ایم یا پنبهٔ کسی را زده ایم. ولی واقعیّت این است که کتابِ خوب، از نقدِ خوب، آسیب نمی بیند بلکه نقد ،کتاب خوب را تقویت و تبلیغ و کتاب بد را از میدان به در می کند. و به نظر می رسد بهترین خدمت به کتاب، نقد آن است و از این طریق ناشر، نویسنده و خواننده هم حساب دستشان می آید.

باید توجه داشت که، بازارِ نشر ما تابع عرضه و تقاضا نیست، چون عرضه و تقاضا در بازار کتاب مثل کالا های مصرفی نبوده و بازار پیچیده ای دارد. از همین رو لازم است فضای نقدِ علمیِ مناسبی در حوزه رسانه و بخصوص مطبوعات به وجود بیاید. در صفحات ادبی روزنامه ها، مجلّات تخصصی ، فضای مجازی، حتی رادیو و تلویزیون، باید کتابهای خوب، به دلیل خوب بودن،نه به خاطر اینکه نویسنده آن فرد شناخته شده ای است یا کتاب متعلق به فلان ناشر است معرّفی شود.

اگر فرهنگِ نقدِ کتاب در رسانه ها توسعه پیدا کند و منتقد هم توانمندی علمی کافی داشته باشد، به کتاب و کتابخوانی کمک خواهد شد.

اگر فرهنگ نقد علمی توسعه یافته بود، ما حتی چندان نیازی به ممیزی کتاب هم نداشتیم؛ بنابراین وقتی کتاب، ارزش پیدا می کند که در فضایی رسانه ای و علمی توسط منتقدی کار بلد ،نقد شود و خوبی ها و بدی های آن و به عبارت دیگر ، سره و نا سرهٔ آن در کفهٔ ترازو قرار گیرد.

در حال حاضر در رسانه ها معرفی کتاب بر اساس شاخص هایی چون ناشر، مؤلف و فیزیک کتاب،بیش از نقد محتوای آن دیده می شود. بر این اساس به نظر می رسد اگر فضای نقد کتاب، فراهم شود و رونق بیابد می توان به رونق و ترویج کتابخانی امید بیشتری داشت.

محمدجعفر محمدزاده-آسوبان