روایت حسن روحانی از حوادث کوی و انتخابات ۸۸
حسن روحانی از داوطلبان کاندیداتوری یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در گفت وگویی با روزنامه شرق به بیان برخی مسائل مرتبط با مسئولیت های خود در گذشته و موضوعات انتخاباتی پرداخته است.
بخش هایی از این گفت وگو در پی می آید:
طیفی از اصولگرایان شما را به انفعال در مذاکرات هسته ای متهم می کنند. این اتهامات را قبول دارید؟
مهم ترین انتقادها متوجه روندی است که منجر به تعلیق غنی سازی در آن دوره شد. « علی باقری» در روزهای اخیر انتقاد کرده اند که موضع ایران در مذاکرات به حدی منفعلانه و دست پایین شده بود که غربی ها پرونده را به سوی تیم مذاکره کننده ایرانی پرتاب کردند.
لابد خود آقای باقری آنجا بوده اند و این مساله را دیده اند! وگرنه ما که خبر نداریم. بیان این گونه مطالب ناصحیح، ناپسند است و در شان مقامات نیست. اصلا غربی ها این گونه نیستند. در دنیای امروز چنین شیوه هایی در عرصه دیپلماتیک وجود ندارد. یک تصمیماتی در سطح سران اتخاذ شده که ما مجری آن تصمیمات بوده ایم. همیشه هم در مقام عمل و در مذاکرات بیش از آنچه از ما خواستند، به دست آورده ایم. در مذاکرات تهران از ما خواسته شده بود که تعلیقی را که شورای حکام به اتفاق آرا، در سطح وسیع از ایران خواسته بود، صرفا محدود به گازدهی در نطنز شود. همچنین از ما خواسته شده بود که با سه کشور اروپایی مذاکره کنیم که با آمریکا برای فرستادن پرونده به شورای امنیت سازمان ملل همراهی نکنند یا با تصمیم آمریکایی ها مخالفت کنند. از ما خواسته شده بود که پروتکل الحاقی را داوطلبانه بپذیریم. ما در مذاکرات تهران، تعلیق را در همان حد گازدهی نطنز محدود کردیم. در آن جلسه ما توانستیم این امتیاز را بگیریم که همین تعلیق محدود و موقت هم از طرف ایران داوطلبانه باشد. آنها خیلی مقاومت کردند و اصرار داشتند که شورای حکام خواسته و داوطلبانه معنا ندارد اما ما ایستادیم که ما تعلیقی را که شورای حکام بخواهد، عمل نمی کنیم. به دلیل آنکه شورای حکام حقی برای این گونه درخواست ندارد. با سه کشور اروپایی هم مذاکره کردیم و گفتیم اگر روزی آمریکا به عنوان کشور عضو دائم بخواهد پرونده ما را به شورای امنیت ببرد، شما چه می کنید؟ بحث های زیادی صورت گرفت تا در نهایت فرانسه اعلام کرد اگر این اتفاق بیفتد ما از حق وتو استفاده می کنیم. بعد انگلیس هم اعلام کرد که ما هم عضو دائم هستیم و از حق وتو استفاده می کنیم. این اولین بار بود که در تاریخ سیاسی دهه های اخیر وزرای خارجه فرانسه و انگلیس در یک جلسه رسمی اعلام کردند که اگر آمریکا بخواهد پرونده را به شورای امنیت ببرد از حق وتو استفاده خواهند کرد. این دستاورد بسیار مهمی بود که از ما خواسته نشده بود اما ما به دست آوردیم؛ لذا در ۱۱ آبان سال ۸۲ مقام معظم رهبری به صراحت از این مذاکرات دفاع کردند که در سایت ایشان موجود است. آقایان به کجای مذاکرات اعتراض دارند؟ به صراحت اعلام می کنیم تمام آنچه ما عمل کردیم در چارچوب تصمیمات ملی بوده و آنچه عمل کردیم، دستاورد بیشتری از حد تصمیماتی بود که به ما اعلام شده بود. بنابراین منافع ملی را به خوبی محقق کردیم. به اعتقاد من بهترین مذاکرات سیاسی در طول سال های اخیر، این مذاکرات بود.
در مراسم اعلام نامزدی شما دو نفر از فرزندان آقای هاشمی رفسنجانی در همایش حضور داشتند. حضور « فاطمه» و « یاسر» هاشمی پیام خاصی داشت؟
این گونه حوادث و حضورها یک برداشت هایی در جامعه ایجاد می کند. برداشت همه هم آزاد است. این سوال را من خیلی نباید پاسخ دهم. خود مردم و مخاطبان برداشت هایی خواهند داشت. من با آیت الله هاشمی روابط کاری نزدیکی داشته ام. بیش از ۳۰ سال ما با هم کار کردیم، ۹ سال در مجلس، هشت سال در زمان جنگ، در مجمع تشخیص مصلحت و در مجلس خبرگان رهبری با هم بوده ایم و الان هم هستیم. در دوره ای که آقای هاشمی رئیس دولت بودند، همکار بودیم. طبیعی است که من به آقای هاشمی نزدیک باشم. مشی ایشان را هم که مشی معتدلانه است و برنامه هایشان براساس خردگرایی و اعتدال است، می پسندم. این گونه قرابت و نزدیکی فکری وجود دارد. کما اینکه با دیگر بزرگان این کشور هم من روابط کاری داشته ام.
شما پس از اطمینان از عدم حضور هاشمی و خاتمی نامزدی خود را اعلام کردید. درست است؟
من برای کاندیداتوری با خیلی از دوستان مجمع تشخیص، مجلس شورای اسلامی، خبرگان و سیاسیون که رابطه نزدیک دارم، مشورت کردم. در این زمینه با آقای هاشمی و آقای خاتمی هم مشورت کردم. از آنها سوال کردم که کاندیدا خواهند شد یا نه؛ آقای هاشمی گفتند که من قصد کاندیداتوری ندارم. آقای خاتمی هم گفتند که من قصد کاندیداتوری ندارم. بنابراین اگر من گفتم این دو بزرگوار کاندیدا نخواهند شد، مستند به کلام خودشان بود.
در زمان دبیری شورایعالی امنیت ملی در ۲۳ تیرماه سال ۷۸ بعد از حوادث ۱۸ تیر سخنرانی کردید و در قامت دبیر این شورا به دانشجویان و مردم وعده دادید مسببان حمله به کوی دانشگاه به سزای اعمالشان برسند. الان که به گذشته نگاه می کنید توانسته اید این وعده را در آن دوره محقق کنید؟
در وقایع ۱۸ تیر بسیار مهم بود که بین کار دانشجویان و کار آشوبگران تفکیک صورت گیرد. همه تلاش ما این بود که به مردم بگوییم اینها که در خیابان اتوبوس آتش می زنند و چادر زن چادری را از سرش می کشند یا به مغازه ها حمله می کنند، دانشجو نیستند. عده ای از حرکت و انتقادات دانشجویی سوء استفاده کردند. ضمن اینکه ما خواستیم ناامنی که در تهران آغاز شده بود، سریع تر جمع شود. من فکر می کنم کار بسیار بزرگی انجام شد. در سخنرانی ۲۳ تیر هم گفتم که آمده ایم دامن دانشگاه و دانشجو را تنزیه کنیم. به مردم بگوییم این اقدامات تخریبی ربطی به دانشجویان ندارد. دانشجویان ممکن است انتقاداتی داشته باشند که حق آنهاست. خود قانون اساسی راه را برای اظهارنظرات مردم پیش بینی کرده است. به اعتقاد من کار مهمی صورت گرفت. یادتان باشد در ۱۸ تیر با سیستم امنیتی قضیه حل نشد. با حضور مردم کار تمام شد. کاری که ما در ۱۸ تیر کردیم این بود که وقتی دیدیم مساله به آشوب خیابانی تبدیل شد و دیگر بحث دانشجو و دانشگاه نیست، از خود مردم خواستیم بیایند و اعلام نظر کنند و ماجرا با حضور مردم در ۲۳ تیر تمام شد.
در طرف مقابل، ورودی به کوی دانشگاه شده بود که دانشجویان خواهان برخورد با عاملان آن حوادث بودند. آیا عدالتی که وعده داده بودید در مورد آنها هم اجرا شد؟
دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی بیانیه مفصلی صادر و مقصران را معرفی کرد و یک مقام بلندپایه امنیتی آن زمان به عنوان مسئول معرفی شد. من خودم اقدامات شورایعالی امنیت ملی را در ماجرای ۱۸ تیر که با ریاست آقای خاتمی بود و ایشان نقش مهمی داشتند، کار درست و عاقلانه ای می دانم. برای اولین بار شورایعالی امنیت ملی یک مقام رده بالای امنیتی را به عنوان یکی از مقصران معرفی کرد و به دادگاه سپرد. به نظر من یکی از عملکرد های خوب سیاسی اجتماعی بود که شورایعالی امنیت ملی در آن مقطع انجام داد. اگر آن را با حوادثی که بعدها رخ داد مقایسه کنیم، متوجه می شوید که آن کار چقدر دقیق، حساب شده، عادلانه و منصفانه بود.
شما در ۲۳ تیر سال ۷۸ سخنرانی تندی داشتید. در حوادث بعد از انتخابات ۸۸ خیلی از سایت های اصولگرا با مقایسه این دوران شما را متهم به سکوت در قبال این رخدادها می کردند.
این دو موضوع و حوادث متفاوت بود. من سکوت نکردم و مواضع خود را در مصاحبه ها گفتم اما مسائل متفاوت است. ضمنا من در آن زمان مسئولیت برای حل و فصل مسائل را داشتم ولی در این زمان من مسئولیتی برای حل مساله نداشتم.
به طورکلی نظر شما درمورد حوادث انتخابات سال ۸۸ چه بود؟
حوادث را تا روز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ و بعد از جمعه باید متفاوت ببینیم. تا قبل از روز جمعه عده ای واقعا معترض بودند که به خیابان آمدند و نظرشان را مطرح کردند. بعد از جمعه ۲۹ خرداد شرایط متفاوت بود. اگر اعتراضات می خواست ادامه پیدا کند، باید به شیوه دیگری مطرح می شد. همه مسائل را باید به قانون بسپاریم. ما قانون اساسی و قوای سه گانه را داریم که باید هر موضوعی را در چارچوب قانون مورد بررسی قرار دهیم. اینکه ما در یک اتاقی بنشینیم و درباره مسائل نظر دهیم، کار دقیقی نیست. فکر می کنم از آن زمان چهارسال گذشته و باید تسلیم قانون باشیم و مسائل را قانونی حل و فصل کنیم.
طیفی از اصولگرایان شما را به انفعال در مذاکرات هسته ای متهم می کنند. این اتهامات را قبول دارید؟
مهم ترین انتقادها متوجه روندی است که منجر به تعلیق غنی سازی در آن دوره شد. « علی باقری» در روزهای اخیر انتقاد کرده اند که موضع ایران در مذاکرات به حدی منفعلانه و دست پایین شده بود که غربی ها پرونده را به سوی تیم مذاکره کننده ایرانی پرتاب کردند.
لابد خود آقای باقری آنجا بوده اند و این مساله را دیده اند! وگرنه ما که خبر نداریم. بیان این گونه مطالب ناصحیح، ناپسند است و در شان مقامات نیست. اصلا غربی ها این گونه نیستند. در دنیای امروز چنین شیوه هایی در عرصه دیپلماتیک وجود ندارد. یک تصمیماتی در سطح سران اتخاذ شده که ما مجری آن تصمیمات بوده ایم. همیشه هم در مقام عمل و در مذاکرات بیش از آنچه از ما خواستند، به دست آورده ایم. در مذاکرات تهران از ما خواسته شده بود که تعلیقی را که شورای حکام به اتفاق آرا، در سطح وسیع از ایران خواسته بود، صرفا محدود به گازدهی در نطنز شود. همچنین از ما خواسته شده بود که با سه کشور اروپایی مذاکره کنیم که با آمریکا برای فرستادن پرونده به شورای امنیت سازمان ملل همراهی نکنند یا با تصمیم آمریکایی ها مخالفت کنند. از ما خواسته شده بود که پروتکل الحاقی را داوطلبانه بپذیریم. ما در مذاکرات تهران، تعلیق را در همان حد گازدهی نطنز محدود کردیم. در آن جلسه ما توانستیم این امتیاز را بگیریم که همین تعلیق محدود و موقت هم از طرف ایران داوطلبانه باشد. آنها خیلی مقاومت کردند و اصرار داشتند که شورای حکام خواسته و داوطلبانه معنا ندارد اما ما ایستادیم که ما تعلیقی را که شورای حکام بخواهد، عمل نمی کنیم. به دلیل آنکه شورای حکام حقی برای این گونه درخواست ندارد. با سه کشور اروپایی هم مذاکره کردیم و گفتیم اگر روزی آمریکا به عنوان کشور عضو دائم بخواهد پرونده ما را به شورای امنیت ببرد، شما چه می کنید؟ بحث های زیادی صورت گرفت تا در نهایت فرانسه اعلام کرد اگر این اتفاق بیفتد ما از حق وتو استفاده می کنیم. بعد انگلیس هم اعلام کرد که ما هم عضو دائم هستیم و از حق وتو استفاده می کنیم. این اولین بار بود که در تاریخ سیاسی دهه های اخیر وزرای خارجه فرانسه و انگلیس در یک جلسه رسمی اعلام کردند که اگر آمریکا بخواهد پرونده را به شورای امنیت ببرد از حق وتو استفاده خواهند کرد. این دستاورد بسیار مهمی بود که از ما خواسته نشده بود اما ما به دست آوردیم؛ لذا در ۱۱ آبان سال ۸۲ مقام معظم رهبری به صراحت از این مذاکرات دفاع کردند که در سایت ایشان موجود است. آقایان به کجای مذاکرات اعتراض دارند؟ به صراحت اعلام می کنیم تمام آنچه ما عمل کردیم در چارچوب تصمیمات ملی بوده و آنچه عمل کردیم، دستاورد بیشتری از حد تصمیماتی بود که به ما اعلام شده بود. بنابراین منافع ملی را به خوبی محقق کردیم. به اعتقاد من بهترین مذاکرات سیاسی در طول سال های اخیر، این مذاکرات بود.
در مراسم اعلام نامزدی شما دو نفر از فرزندان آقای هاشمی رفسنجانی در همایش حضور داشتند. حضور « فاطمه» و « یاسر» هاشمی پیام خاصی داشت؟
این گونه حوادث و حضورها یک برداشت هایی در جامعه ایجاد می کند. برداشت همه هم آزاد است. این سوال را من خیلی نباید پاسخ دهم. خود مردم و مخاطبان برداشت هایی خواهند داشت. من با آیت الله هاشمی روابط کاری نزدیکی داشته ام. بیش از ۳۰ سال ما با هم کار کردیم، ۹ سال در مجلس، هشت سال در زمان جنگ، در مجمع تشخیص مصلحت و در مجلس خبرگان رهبری با هم بوده ایم و الان هم هستیم. در دوره ای که آقای هاشمی رئیس دولت بودند، همکار بودیم. طبیعی است که من به آقای هاشمی نزدیک باشم. مشی ایشان را هم که مشی معتدلانه است و برنامه هایشان براساس خردگرایی و اعتدال است، می پسندم. این گونه قرابت و نزدیکی فکری وجود دارد. کما اینکه با دیگر بزرگان این کشور هم من روابط کاری داشته ام.
شما پس از اطمینان از عدم حضور هاشمی و خاتمی نامزدی خود را اعلام کردید. درست است؟
من برای کاندیداتوری با خیلی از دوستان مجمع تشخیص، مجلس شورای اسلامی، خبرگان و سیاسیون که رابطه نزدیک دارم، مشورت کردم. در این زمینه با آقای هاشمی و آقای خاتمی هم مشورت کردم. از آنها سوال کردم که کاندیدا خواهند شد یا نه؛ آقای هاشمی گفتند که من قصد کاندیداتوری ندارم. آقای خاتمی هم گفتند که من قصد کاندیداتوری ندارم. بنابراین اگر من گفتم این دو بزرگوار کاندیدا نخواهند شد، مستند به کلام خودشان بود.
در زمان دبیری شورایعالی امنیت ملی در ۲۳ تیرماه سال ۷۸ بعد از حوادث ۱۸ تیر سخنرانی کردید و در قامت دبیر این شورا به دانشجویان و مردم وعده دادید مسببان حمله به کوی دانشگاه به سزای اعمالشان برسند. الان که به گذشته نگاه می کنید توانسته اید این وعده را در آن دوره محقق کنید؟
در وقایع ۱۸ تیر بسیار مهم بود که بین کار دانشجویان و کار آشوبگران تفکیک صورت گیرد. همه تلاش ما این بود که به مردم بگوییم اینها که در خیابان اتوبوس آتش می زنند و چادر زن چادری را از سرش می کشند یا به مغازه ها حمله می کنند، دانشجو نیستند. عده ای از حرکت و انتقادات دانشجویی سوء استفاده کردند. ضمن اینکه ما خواستیم ناامنی که در تهران آغاز شده بود، سریع تر جمع شود. من فکر می کنم کار بسیار بزرگی انجام شد. در سخنرانی ۲۳ تیر هم گفتم که آمده ایم دامن دانشگاه و دانشجو را تنزیه کنیم. به مردم بگوییم این اقدامات تخریبی ربطی به دانشجویان ندارد. دانشجویان ممکن است انتقاداتی داشته باشند که حق آنهاست. خود قانون اساسی راه را برای اظهارنظرات مردم پیش بینی کرده است. به اعتقاد من کار مهمی صورت گرفت. یادتان باشد در ۱۸ تیر با سیستم امنیتی قضیه حل نشد. با حضور مردم کار تمام شد. کاری که ما در ۱۸ تیر کردیم این بود که وقتی دیدیم مساله به آشوب خیابانی تبدیل شد و دیگر بحث دانشجو و دانشگاه نیست، از خود مردم خواستیم بیایند و اعلام نظر کنند و ماجرا با حضور مردم در ۲۳ تیر تمام شد.
در طرف مقابل، ورودی به کوی دانشگاه شده بود که دانشجویان خواهان برخورد با عاملان آن حوادث بودند. آیا عدالتی که وعده داده بودید در مورد آنها هم اجرا شد؟
دبیرخانه شورایعالی امنیت ملی بیانیه مفصلی صادر و مقصران را معرفی کرد و یک مقام بلندپایه امنیتی آن زمان به عنوان مسئول معرفی شد. من خودم اقدامات شورایعالی امنیت ملی را در ماجرای ۱۸ تیر که با ریاست آقای خاتمی بود و ایشان نقش مهمی داشتند، کار درست و عاقلانه ای می دانم. برای اولین بار شورایعالی امنیت ملی یک مقام رده بالای امنیتی را به عنوان یکی از مقصران معرفی کرد و به دادگاه سپرد. به نظر من یکی از عملکرد های خوب سیاسی اجتماعی بود که شورایعالی امنیت ملی در آن مقطع انجام داد. اگر آن را با حوادثی که بعدها رخ داد مقایسه کنیم، متوجه می شوید که آن کار چقدر دقیق، حساب شده، عادلانه و منصفانه بود.
شما در ۲۳ تیر سال ۷۸ سخنرانی تندی داشتید. در حوادث بعد از انتخابات ۸۸ خیلی از سایت های اصولگرا با مقایسه این دوران شما را متهم به سکوت در قبال این رخدادها می کردند.
این دو موضوع و حوادث متفاوت بود. من سکوت نکردم و مواضع خود را در مصاحبه ها گفتم اما مسائل متفاوت است. ضمنا من در آن زمان مسئولیت برای حل و فصل مسائل را داشتم ولی در این زمان من مسئولیتی برای حل مساله نداشتم.
به طورکلی نظر شما درمورد حوادث انتخابات سال ۸۸ چه بود؟
حوادث را تا روز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ و بعد از جمعه باید متفاوت ببینیم. تا قبل از روز جمعه عده ای واقعا معترض بودند که به خیابان آمدند و نظرشان را مطرح کردند. بعد از جمعه ۲۹ خرداد شرایط متفاوت بود. اگر اعتراضات می خواست ادامه پیدا کند، باید به شیوه دیگری مطرح می شد. همه مسائل را باید به قانون بسپاریم. ما قانون اساسی و قوای سه گانه را داریم که باید هر موضوعی را در چارچوب قانون مورد بررسی قرار دهیم. اینکه ما در یک اتاقی بنشینیم و درباره مسائل نظر دهیم، کار دقیقی نیست. فکر می کنم از آن زمان چهارسال گذشته و باید تسلیم قانون باشیم و مسائل را قانونی حل و فصل کنیم.
