زنانه شدن سالمندی نسبتی است که بر اساس آن زنان سالمند تعداد بالاتری نسبت به مردان دارند. این در حالی است که سرعت سالمندی در ایران در مقایسه با کشور هایی همچون مصر، ترکیه، پاکستان، کره جنوبی، انگلستان، فرانسه، ژاپن و آلمان بیشترین سرعت سالمندی را دارد.

به گزارش افکارنیوز ، چند سالی است که مسوولان از ضرورت افزایش جمعیت کشور خبر می دهند؛ نگرانی هایی که با آغاز آهنگ افزایش جمعیت سالمندان در کشور روزبه روز جدی تر می شود و کمتر تصویری از جامعه ایران در روزهایی که سالمندان سهم بالاتری از جمعیت دارند، وجود دارد. بر اساس یک بررسی صورت گرفته در مرکز آمار ایران و مقایسه جمعیت ایران با هشت کشور توسعه یافته و در حال توسعه، ایران در سال ۳/۸ درصد از جمعیتش را سالمندان تشکیل می دهند که پس از آن به ترتیب در سال ۲۰۵۰،۲۰۷۵ و ۲۱۰۰ این درصد به ۲۳ درصد، ۳۰ درصد و ۲۸ درصد افزایش پیدا می کند.

همچنین نکته نگران کننده دیگر در جامعه ایران زنانه شدن سالمندی در کشور است که کارشناسان جمعیت شناسی کشور پیش بینی کردند ایران تا ۵۰سال آینده با انفجار سالمندی و زنانه شدن سالمندی در کشور مواجه می شود. زنانه شدن سالمندی نسبتی است که بر اساس آن زنان سالمند تعداد بالاتری نسبت به مردان دارند. این در حالی است که سرعت سالمندی در ایران در مقایسه با کشور هایی همچون مصر، ترکیه، پاکستان، کره جنوبی، انگلستان، فرانسه، ژاپن و آلمان بیشترین سرعت سالمندی را دارد.

از سوی دیگر بر اساس بررسی های صورت گرفته در مرکز آمار ایران، کشور ایران در فاصله سال های ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰ وارد مرحله سالمندشدن، در فاصله سال های ۲۰۴۰ تا ۲۰۵۰ وارد مرحله سالمند شده و در سال ۲۰۵۰ با بیش از ۲۱ درصد جمعیت سالمند نسبت به کل جمعیت وارد مرحله فوق سالمندی یا انفجار سالمندان می رسد.

در حال حاضر جمعیت ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دنبال کاهش مداوم و مستمر باروری و افزایش امید زندگی، تغییرات اساسی و مهمی را در ساختار سنی خود تجربه می کند که این تغییرات دارای ملاحظات اقتصادی، اجتماعی مهمی از نظر سیاستگذاری اقتصادی و اجتماعی است. طی دهه اخیر، جمعیت واقع در سنین زیر ۱۵سال رو به کاهش است و در مقابل تعداد جمعیت جوان و در سن کار رو به افزایش نهاده است، همچنین سرعت سالخوردگی جمعیت با آهنگی آرام رو به افزایش است، جمعیت شناسان از این تغییرات و تحولات ساختار سنی تحت عنوان «گذار سنی» یاد می کنند.

در حال حاضر جوانی جمعیت (بالای ۴۰ درصد، جمعیت صفر تا ۱۴سال) که از ویژگی های کشورهای در حال توسعه است، در این کشورها در حال کاهش است. در ایران این شاخص در سال ۱۹۷۵ برابر ۴۴ درصد و از سال ۲۰۲۵ به زیر ۲۰ درصد کاهش می یابد. در مقابل آن جمعیت بالای ۶۵سال در حال افزایش است به طوری که در سال ۲۰۵۰ به بالای ۲۰ درصد می رسد. کشورهای توسعه یافته آلمان، انگلستان، ژاپن و فرانسه و کشور در حال توسعه کره از سال ۲۰۲۵ بالای ۲۰ درصد از جمعیت آنها وارد ۶۵سالگی به بالا می شوند و این وضعیت برای کشورهای در حال توسعه ایران و ترکیه از سال ۲۰۵۰ و کشور پاکستان در سال ۲۱۰۰ مشاهده می شود.
.

انفجار سالمندی در ایران در چه مقطعی صورت می گیرد؟

سالمندی جمعیت سه مرحله دارد؛ مرحله اول مرحله سالمندشدن است، در این مرحله بین هفت تا ۱۴ درصد از جمعیت جامعه در سنین بالای ۶۰سال قرار دارد، مرحله دوم، مرحله جامعه سالمند شده است، در این مرحله بین ۱۴ تا ۲۱ درصد جمعیت جامعه در سنین بالای ۶۰سال قرار دارد و مرحله سوم مرحله فوق سالمندی است در این مرحله بیش از ۲۱ درصد از جمعیت در سنین بالای ۶۰سال قرار دارند. بر این اساس برخی از کشورهای توسعه یافته مثل آلمان و انگلستان بین سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۷۰ در مرحله سالمندشدن قرار داشته اند و از سال ۱۹۷۰ تا ۲۰۳۰ وارد مرحله دوم و از سال ۲۰۳۰ به بعد وارد مرحله سوم سالمندی می شوند.

ورود کشورهای توسعه یافته آلمان، انگلستان و فرانسه به مرحله سالمندشدن از سال ۱۹۴۰ و ژاپن از سال ۱۹۷۰ بوده است. این کشورهای توسعه یافته به همراه کشور کره جنوبی در سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۰ وارد مرحله فوق سالمندی (انفجار سالمندان) می شوند. کشورهای در حال توسعه ایران، ترکیه، مصر و پاکستان از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ وارد مرحله سالمندشدن شده و از سال ۲۰۵۰ به بعد وارد مرحله فوق سالمندی (انفجار سالمندان) می شوند. نکته قابل توجه اینکه کشور توسعه یافته ژاپن که بعد از دیگر کشورهای توسعه یافته وارد مرحله اول سالمندی شده بود، قبل از همه کشورها وارد مرحله فوق سالمندی (انفجار سالمندان) می شود.

سرعت بالای سالمندی در ایران

مقایسه سرعت سالمندی در ایران در مقایسه با هشت کشور توسعه یافته و درحال توسعه، نشان می دهد ایران در میان کشور هایی همچون مصر، ترکیه، پاکستان، کره جنوبی، انگلستان، فرانسه، ژاپن و آلمان بیشترین سرعت سالمندی را دارد. روند تغییرات شاخص های سالخوردگی جمعیت هشت کشور مورد مطالعه از سوی مرکز آمار ایران در فاصله سال های ۱۹۵۰ تا ۲۱۰۰ نشان می دهد، شاخص کلی سالخوردگی جمعیت (درصد جمعیت ۶۰ ساله و بیشتر نسبت به جمعیت زیر ۱۵سال) طی این دوره حاکی از یک سیر صعودی طی سال های ۱۹۵۰-۲۱۰۰ برای کشورهای در حال توسعه ایران، مصر، ترکیه و پاکستان بوده و برای کره جنوبی این روند از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۵۰ صعودی بوده و بعد از آن کاهش می یابد. این شاخص در کشورهای توسعه یافته برای انگلستان و فرانسه از سال ۱۹۵۰ تا ۲۱۰۰ شاهد افزایش ولی برای ژاپن و آلمان این شاخص از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۵۰ افزایش و بعد از سال ۲۰۵۰ تا سال ۲۱۰۰ کاهش داشته است.

زنانه شدن سالمندی در ایران

زنانه شدن سالخوردگی - یعنی افزایش نسبت زنان نسبت به مردان سالمند - پدیده آمده است که در کشورهای در حال توسعه ای مثل ایران و پاکستان مشاهده می شود. زنانه شدن سالخوردگی یعنی افزایش نسبت زنان نسبت به مردان سالمند. در کشورهایی مثل ایران و پاکستان نسبت جنسی در گروه های سنی بالای ۶۰سال از حد متعارف فاصله زیادی ندارد اما در حال حاضر، کشورهای توسعه یافته که در مراحل پیشرفته تر سالمندی قرار دارند، سالمندی جمعیت به شدت زنانه شده است.

در کشورهایی مثل کره نسبت جنسی ۶۰ساله به بالا ۶۹ است، این به آن معناست که ۷۰ درصد جمعیت بالای ۶۰سال را زنان تشکیل می دهند. روندهای نسبت های جنسی در سنین بالای ۶۰سال نشان می دهد به طور کلی فرآیند سالخوردگی جمعیت با مساله زنانه شدن سالمندی همراه و همسو است. لذا در بحث سیاست گذاری ها و برنامه ها برای سالمند، توجه به حجم زنان سالمند، نوع نیازهای آنها و مسایل بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی زنان سالمند امری ضروری است. کشور ایران در سال ۱۹۵۰ و ۲۰۰۰، درصد جمعیت ۶۰سال به بالا با اختلافی جزیی برای مردان زیاد بوده است اما در مابقی سال ها، درصد جمعیت زنان از مردان بیشتر و نسبت جنسی پایین است.

سناریوهای سازمان ملل برای افزایش جمعیت در ایران

بر اساس پیش بینی دفتر جمعیت سازمان ملل بین سال های ۱۳۸۵ تا ۱۴۳۰ که منطبق با روند فعلی کاهش نرخ باروری کل در کشور است نشان می دهد، جمعیت ایران از تعداد ۷۳ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به ۸۵ میلیون نفر در سال ۱۴۳۰ افزایش خواهد یافت و در ۱۰سال پایان دوره، رشد منفی جمعیتی را تجربه خواهد کرد. بر اساس سناریوی حد متوسط، جمعیت ایران از تعداد ۷۵/۵ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به ۱۰۵ میلیون نفر در سال ۱۴۳۰ افزایش خواهد یافت و در پنج سال پایان دوره رشد جمعیت نزدیک به صفر را تجربه خواهد کرد.

نهایتا اینکه بر اساس سناریوی حد بالای سازمان ملل، جمعیت ایران از تعداد ۷۷/۳ میلیون نفر در سال ۱۳۹۰ به حدود ۱۲۸میلیون نفر در سال ۱۴۳۰ افزایش خواهد یافت. در پایان دوره، رشد ۰/۸۹درصد جمعیتی را تجربه خواهد کرد. یکی از استنتاج هایی که می توان از نتایج تحقیق فوق گرفت این است که اگر سیاست های تشویقی موالید بدون توجه به تفاوت های منطقه ای انجام پذیرد، رشد جمعیت استان های کمتر توسعه یافته از جمله سیستان وبلوچستان، هرمزگان و استان هایی از این دست افزایش خواهد یافت.
در کانال تلگرام لرستان خبر عضو شوید

نظرات