مسجد جامع بروجرد، کهن‌ترین مسجد غرب کشور/ یادگاری از هنر دوران سلجوقی

به گزارش لرستان خبر، بدون شک یکی از شاهکارهای معماری در زمینه مسجد  در کشور عزیزمان مسجد جامع بروجرد است که  که به مسجد جمعه نیز شناخته می‌شود.

مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله‌های تاریخی شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.

بین سال‌های ۱۵۰ تا ۲۲۶ قمری و در زمان حکومت ابودلف بر غرب ایران، بنای مسجد جامع بروجرد با حضور وزیر وی با نام حمویه یا حموله بن علی بروجردی آغاز شد. شبستان شمالی مسجد نیز اندکی دیرتر و در قرن چهارم ساخته شد. با توجه به تاریخ طولانی (دوازده قرن) این مسجد، آسیب‌های متعددی بر آن وارد شده و بارها مورد بازسازی قرار گرفته است. شواهد و کتیبه‌های گوناگون، از بازسازی مسجد جامع در دوره‌های سلجوقی، صفوی و قاجار خبر می‌دهند. محوطه سازی مسجد در قرون چهار و پنج هجری و نیز الحاقات و تعمیرات آن بر طبق کتیبه‌های موجود، در سال‌های ۱۰۲۲، ۱۰۶۹، ۱۰۹۲ و ۱۲۰۹ قمری صورت گرفته است.

متن فرمانی از شاه عباس دوم صفوی بر بالای ورودی غربی مورخ به ۱۰۲۲ هجری است. ماده تاریخ کتیبه ای منظوم بر منبر گنبدخانه سال ۱۰۶۹ را نشان می دهد. بر یکی از درهای مسجد که اکنون در محل اتصال شبستان غربی به گنبدخانه قرار دارد، تاریخ ۱۰۹۲ قمری دیده می شود. دو لوح سنگی در طرفین ایوان مسجد به تاریخ ۱۲۰۹ قمری است.

بر اساس منابع بررسی شده و کاوش های صورت گرفته، قدیمی ترین بخش مسجد گنبد اصلی است که با الحاقات دوره های بعد محصور شده است. سفالینه های یافت شده نشانه ی استمرار فعالیت های ساختمانی در بنا و تعمیر و بازسازی آن از قرن سوم تا قرن یازدهم هجری قمری است؛ ولی دوران رونق مسجد را می توان مقارت با دوره سلجوقیان دانست. لایه های شناسایی شده در عمق ۲۳۰سانتی متری کف فعلی گنبدخانه نشانه وجود بنایی از قرون اولیه هجری قمری در آن جاست. پس از این دوره، با احداث ستون های آجری و طاق ها و تویزه های خشتی، کف گنبدخانه را تا سطح فعلی آن بالا آورده اند. با توجه به هم سطح بودن کف فعلی گنبدخانه با شبستان های طرفین آن، می توان احداث این دو شبستان را با بالا آوردن کف گنبدخانه هم زمان دانست.

بنای‎ اولیه‎‎ این‎ مسجد به صورت‎ مجموعه‌ای‎ شامل‎ مسجد، حمام‎، آب‎ انبار، ساختمان‎‎ غـریب‎ خانه‎، میدان و سایر متعلقات‎ بوده‎‎‎ که امروزه بعضی‎ از این‎ آثار از بین‎ رفته‎ است‎. بنای‎ مسجد جامع‎ از نظر شکل‎ از نوع مساجد تک ایوانی اسـت‎ کـه‎ دارای‎ دو در ورودی‎‎ در قسمت‎‎های شرقی‎‎ و غربی است. بنا شامل‎ یک‎ حیاط مرکزی،‎ ایوان‎، فضای‎‎ گنبدخانه‎ و شبستانهای اطراف‎ آن‎ و یک‎ شبستان‎ وسیع‎ زمستانی‎ در طرف‎ شمال‎ حیاط مرکزی است. بنابر شواهد موجود، صفویان، زندیان و قاجار تعمیرات بنیادی در مسجد انجام داده‌اند و بخش‌هایی به آن افزوده اند.

این بنا مربوط به دوره سلجوقی بوده و به شماره 228 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام/