فاجعه نابودی جنگل‌های زاگرس در راه است/ هیچگونه اعتباری برای مقابله با ریزگردها به لرستان اختصاص داده «نشده» است

به گزارش لرستان خبر، طی چند سال اخیر رخدادهای بسیار تلخی در حوزه محیط‌زیستی رخ داده که می‌توان به زوال جنگل‌های زاگرس اشاره کرد که هر روز از وسعت این جنگل‌ها کاسته و در پی ورود ریزگردها نیز دغدغه‌های محیط‌زیستی دوچندان شده است.

در راستای مشکلات محیط‌زیستی استان با مهرداد فتحی بیرانوند مدیرکل محیط‌زیست استان لرستان د به گفت‌وگو پرداختیم که مهم‌ترین محورهای بحث در بخش نخست به شرح ذیل است:

• 560 هزار هکتار از جنگل‌های لرستان بین 10 تا 100 درصد آسیب‌دیده‌اند که چالش محیط‌زیستی به شما می‌رود.

• اگر نگاه ملی نسبت به زاگرس نداشته باشیم باید منتظر از بین رفتن حیات زاگرس باشیم.

• ارزش اکولوژیکی یک درخت بلوط حدود 200 دلار است که باید در مرحله نخست اهمیت و ارزش واقعی درخت در قوانین لحاظ شود.

• تاکنون هیچ اعتباری در زمینه ریزگردها و ایجاد کمربند سبز به استان داده نشده است.

• استان لرستان سال گذشته 137 روز و امسال 79 روز آلوده را سپری کرده است.

• یکی از مهم‌ترین عوامل خشکیدگی جنگل‌های زاگرس وجود ریزگردها است.

• از بهترین راه‌های کاهش آلودگی هوا ایجاد نهضت جنگل‌کاری است.

آنچه می‌خوانید مشروح گفت‌وگو مدیرکل محیط‌زیست استان لرستان با خبرنگاران تسنیم است که بخش نخست آن منتشر می‌شود.

تسنیم: در حال حاضر چه چالش‌هایی پیش روی حوزه محیط‌زیست است؟

فتحی بیرانوند:امروزه محیط‌زیست به‌ عنوان موضوعی جهانی مطرح و چالشی جهانی به شمار می‌رود و تنها موضوعی است که زبان مشترک بین تمام مردم دنیا است که حد و مرز نمی‌شناسد به‌ طور مثال بحث گرمایش زمین موضوع محیط‌زیستی مشترک کل دنیا است که به همین دلیل اخیراً کنفرانس جهانی سران کشورها در پاریس برگزار شد.

شاید موضوع محیط‌زیست تنها موضوعی است که در حوزه سیاست‌گذاری‌های سطح جهان توانسته بیشترین سران کشورهای جهان را به دورهم جمع و وادار به چاره‌اندیشی کند به‌ طوری‌که در اجلاس پاریس بالای 170 کشور که سران آن‌ها حضور داشتند موضوع گرمایش جهانی موردبررسی قرار گرفت.

نگرش ما در حوزه محیط‌زیست فارغ از تمام دیدگاه‌ها است؛ در سطح جهان علاوه بر بحث گرمایش جهانی موضوع خشکسالی، کاهش آب‌های شیرین و آلودگی‌ها مطرح است.

در سطح کشور چالش‌های زیادی در حوزه محیط‌زیست وجود دارد که می‌توان به تغییر اقلیم اشاره کرد که سبب شده در سال‌های اخیر کشور از حالت نیمه‌خشک به سمت خشک برود و کاهش شدید آب‌های شیرین، کاهش بارندگی‌ها، خشکیدگی جنگل‌ها از عوامل آن به شمار می‌رود.

اگر در زمینه محیط‌زیست اقدام اساسی انجام نشود ممکن است زندگی زیست‌مندان به مخاطره بیفتد بنابراین مباحث زیست‌محیطی باید در رأس همه کارها قرار بگیرد.

تسنیم: با توجه به چالش‌های مطرح‌شده دولت چه برنامه‌ای برای جلوگیری رفع مشکلات حوزه محیط‌زیست دارد؟

فتحی بیرانوند: اخیراً سیاست‌های 15گانه مقام معظم رهبری به ‌صورت رسمی به سران سه قوه ابلاغ شد و با توجه به اعلامی که دولت کرده، در برنامه ششم اولویت نخست با محیط‌زیست و آب است که این عوامل نشان می‌دهد مسئولان پی به اهمیت زیستی ببرند که اگر دیرتر به موضوعات محیط‌زیست توجه شود چالش و خطراتش متوجه زندگی و حیات می‌شود.

موضوع محیط‌زیستی بسیار مهم است که باید اهمیت آن بارها تکرار شود تا جای واقعی خود را در بین مردم پیدا کند چرا که اگر فرهنگ محیط‌زیست در بین مردم نهادینه شود خیلی از مشکلات برطرف می‌شود.

بزرگ‌ترین چالش در حوزه محیط‌زیست، موضوع فرهنگ زیست‌محیطی است بنابر این اگر این موضوع اهمیت واقعی خود را به دست بیاورد مشکل آلودگی، کشتار حیات‌وحش، مصرف بی‌رویه آب و هر موضوعی که به ‌نوعی با سلامت مردم سروکار دارد مدیریت شود.

مقام معظم رهبری می‌فرمایند محیط‌زیست موضوعی کلی و فراتر از گروه‌ها و جناح‌ها است به همین دلیل انتظار می‌رود حساسیت‌های محیط‌زیستی بیشتر لحاظ شود.

تسنیم: چه میزان از جنگل‌های زاگرس دچار خشکیدگی و زوال بلوط شده‌اند و خشکیدگی این درختان چه مخاطراتی در پی دارد؟

فتحی بیرانوند:اگر استان لرستان را در حوزه زاگرس بررسی کنیم، قلب زاگرس محسوب می‌شود به ‌طوری‌که از شش میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس یک‌ میلیون و 200 هزار هکتار متعلق به استان لرستان است و این میزان جنگل چون در قلب زاگرس واقع‌ شده از لحاظ تراکم، پوشش، تنوع جنگل و درخت نسبت به استان‌های هم‌جوار بی‌نظیر است.

بیشترین ضربه در ارتباط با خشکیدگی جنگل‌های زاگرس متأثر از استان لرستان است که حدود 560 هزار هکتار از جنگل‌ها بین 10 تا 100 درصد آسیب‌دیده‌اند که یک چالش به شما می‌رود.

حیات کشور وابسته به زاگرس است به‌ طوری‌که بر اساس آمار وزارت نیرو حدود 60 درصد از آب‌های شیرین کشور به خاطر وجود جنگل‌های زاگرس تعبیه و حدود 50 درصد اکسیژن خالص کشور به‌ واسطه جنگل‌های زاگرس تولید می‌شود.

معیشت یک‌سوم مردم زاگرس‌نشین وابسته به زاگرس است و در حوزه آبخیزداری سدهای بزرگی که در جنوب ایجاد شده‌اند به خاطر وجود جنگل‌های زاگرس است که سبب شده فرسایش خاک به حداقل برسد که در غیر این صورت خاک که بزرگترین سرمایه است علاوه بر اینکه از دسترس خارج می‌شود نابودی سدهای پایین‌دست را نیز در پی دارد.

تسنیم: برای جلوگیری از پیش روی خشکیدگی جنگل‌های زاگرس چه اقداماتی انجام‌شده است؟

فتحی بیرانوند:با وجود اینکه بیشترین حیات‌وحش کشور در حوزه جنگل‌های زاگرس است و در حال حاضر زاگرس با چالش مواجه است اگر نگاه ملی نسبت به زاگرس نداشته باشیم باید منتظر از بین رفتن حیات زاگرس باشیم.

از طرفی قطع بی‌رویه درختان، آتش‌سوزی، زغال‌گیری، اجرای طرح‌های عمرانی بدون پیوست زیست‌محیطی زاگرس را به چالش کشانده به همین دلیل یک عزم ملی در این زمینه باید صورت گیرد که جلوی خشکیدگی جنگل‌های زاگرس گرفته شود.

ارزش اکولوژیکی یک درخت بلوط حدود 200 دلار است که باید در مرحله نخست اهمیت و ارزش واقعی درخت در قوانین لحاظ شود که در این زمینه باید نمایندگان زاگرس‌نشین فراکسیونی در ارتباط با بحث اعتبارات و امنیت تشکیل دهند چرا که این موضوع یک عزم ملی می‌خواهد و اگر زاگرس از بین برود کشور نیز از بین رفته است.

متولی بخش جنگل‌ها در کشور سازمان جنگل‌ها است که باید پای‌کار بیایند و از طرفی اگر مردم ورود کنند و اهمیت این موضوع برایشان تبیین شود به‌ طور قطع می‌توان بخش عمده‌ای از خسرانی که در ارتباط با جنگل‌ها داریم را جبران کرد.

تسنیم: چندین سال است ورود ریزگردها به استان زندگی مردم را به مخاطره انداخته چه راهکاری برای مقابله با ریزگردها وجود دارد؟

فتحی بیرانوند: بحث ریزگردها معضلی است که سلامت مردم را مورد تهدید قرار می‌دهد، چون 90 درصد کانون ریزگردها در خارج از کشور است نمی‌توانیم کار خاصی انجام دهیم.

10 تا 15 درصد از کانون‌های داخلی مربوط به استان‌های خوزستان، فارس و بوشهر است، با توجه به اینکه این کانون‌ها در دسترس هستند سازمان محیط‌زیست به‌ صورت ملی روی آن‌ها کار می‌کند.

با وجود اینکه منشأ و کانون ریزگردها خارجی است و بادهای غالب از غرب و  شرق می‌وزد و کانون‌هایی که در عربستان، عراق و اردن است سبب می‌شود وزش بادی که از غرب به شرق می‌وزد آسمان لرستان فراگیرد.

تسنیم: میزان خسارت ریزگردها بیشتر در چه بخش‌هایی بوده و چه صدماتی بر جنگل‌ها و بخش کشاورزی داشته است؟

فتحی بیرانوند: ریزگردها زمانی که از کانون‌ها بلند می‌شوند قطرات درشت به‌ صورت رسوب و قطرات ریز که کمتر از 2.5 میکرون هستند خطرناک هستند به ‌طوری‌که مستقیم وارد شش و گردش خون می‌شوند و سلامت را به مخاطره می‌اندازند.

استان لرستان سال گذشته 137 روز و امسال 79 روز آلوده را سپری کرده و بر اساس استانداردهایی که اعلام می‌شود زمانی که میزان ذرات از 45 میکروگرم بر مترمکعب بیشتر می‌شود وارد فضای ناسالم می‌شویم.

یکی از مهم‌ترین عوامل خشکیدگی جنگل‌های زاگرس وجود ریزگردها است چون قطر پایینی دارند در سطح برگ درختان می‌نشیند و سبب مسدود شدن روزنه‌های هوایی می‌شود.

درخت به ‌واسطه همین روزنه‌های هوایی عمل فتوسنتز انجام می‌دهد، زمانی که جلوی فتوسنتز برای تولید مواد غذایی برای زنده ماندن گیاه گرفته شود درخت ضعیف می‌شود و با هجوم آفات و بیماری‌ها از بین می‌رود.

تسنیم: چه راهکارهای مؤثری برای کاهش این آلودگی پیشنهاد می‌شود؟

فتحی بیرانوند: باید اثرات زیان‌بار ریزگردها را به حداقل برسانیم یکی از اصلی‌ترین آیتم‌هایی که می‌تواند این اثرات را کاهش دهد وجود درختان و جنگل‌ها است به‌ نوعی که در حال حاضر جنگل‌های زاگرس خود را فدای زیست‌مندان و مردم می‌کند.

از بهترین راه‌های کاهش آلودگی هوا ایجاد نهضت جنگل‌کاری است یعنی بتوانیم کمربند سبز در شهرها ایجاد و اقدام به احیا تالاب‌ها شود.

تاکنون هیچ اعتباری درزمینهٔ ریزگردها و ایجاد کمربند سبز به استان داده نشده بنابراین چون شهرداری‌ها بیشتر متولی این امر هستند باید اعتبار را به شهرداری‌ها بدهند و ما کار نظارت را انجام دهیم.

مهم‌ترین اقدام مؤثر آموزش مردم است، سال گذشته در بحث ریزگردها ابتکار عمل را در دست گرفتیم به ‌طوری‌که سند مقابله با ریزگردها را در محیط‌زیست استان تهیه‌کرده که الگو برای کل کشور شد و این سند را به‌کل استان‌های کشور دادیم مضاف بر اینکه در شورای توسعه برنامه‌ریزی هم تصویب شد.

در بحث ریزگردها ده‌ها دستگاه درگیر هستند که هر کدام به‌ نوعی باید ورود کنند چرا که خط قرمز سلامت مردم است.