دست و پای سیلاب در وعده ی "آبخوان"

به گزارش لرستان خبر، اهمیت آبخوانو آبخیزداری و تعاریف مربوط به این طرح بزرگ در شهرستان کوهدشت جایگاهی کمتر از اجرای سد معشوره نخواهد داشت؛ طرحی که متاسفانه از سال ۷۶ به بعد عملا منتفی گردیده و کمترین تخصیص اعتبار را داشته است.

سفره آب زیرزمینی یا آبخوان به لایه یا منطقه قابل نفوذی در زیر سطح زمین گفته می شود که آب در آن می تواند جریان یابد؛ پس سفره های آب زیرزمینی را آبخوان می گویند.

آبخوان ها حاوی ۲۰ درصد از آب های شیرین هستند و آبی غالبا بی رنگ، بی بو و فاقد مواد تیره می باشند، ترکیب مواد شیمیایی و دمای آب در آبخوان ثابت است و آلودگی کمتری نسبت به آبهای سطحی دارند؛ ولی در مقابل املاح معدنی محلول در آب های زیرزمینی مثل کلسیم و منیزیم بیشتر است.

آبخوان ها بخش عمده ای از آب مصرفی ما را تشکیل می دهند. منابع تامین آب آبخوان نفوذ بخشی از آب باران و نفوذ آب از کف دریاچه و بستر رودها و همچنین آب حاصل ذوب برف ها و یخ ها می باشد.

آب های زیرزمینی چگونه تشکیل می شوند و سفره ها را تقویت می کنند:

وقتی آب نفوذ کرده به داخل زمین به حرکت خود ادامه می دهد تا که به لایه ای نفوذ ناپذیر برسد؛ روی لایه نفوذ نا پذیر، آب فضای خالی را پر می کند و آبخوان به وجود می آید.

آبخوان به دو صورت آزاد و تحت فشار وجود دارد.

آبخوان آزاد: در این نوع از آبخوان یک لایه نفوذ پذیر روی یک لایه نفوذ ناپذیر قرار دارد، آبخوان های آزاد معمولا در دشت ها و دامنه کوه ها به وجود می آیند.

آبخوان تحت فشار در شرایطی ایجاد می شود که یک لایه نفوذ پذیر بین دو لایه نفوذ ناپذیر قرار بگیرد که معمولا در نواحی کوهستانی و شیب دار دیده می شود.

فشار در آبخوان تحت فشار بیش از اتمسفر است؛ به همین دلیل اگر در این نوع حوزه زیرزمینی چاهی حفر شود آب فوران می کند.

سطح ایستایی یعنی قسمتی از زمین که فضاهای آن با آب پر شده و منطقه اشباع نامیده می شود و به مرزبین این منطقه و لایه بالایی آن سطح ایستایی گفته می شود؛ زمانی که سطح ایستایی بالا باشد برای رسیدن به آب باید چاه عمیق تری حفر کرد.

در مناطق نزدیک به دریا سطح ایستایی کمتر و در مناطق خشک داخلی کشور سطح ایستایی بیشتر است.

دشت کوهدشت از لحاظ جغرافیایی در میان سلسله رشته کوه های زاگرس واقع شده و از لحاظ جمعیتی تمرکز جمعیت در وسط دشت واقع شده و مرکزیت شهرستان می باشد.

با یک مثال ساده یک بشقاب سوپ خوری را در دست بگیرید و از هر طرف آب بریزید به سمت مرکز هجوم خواهد برد و عملاً در ارتفاعات کوهدشت هر گونه بارانی با شدت بیاید به سمت شهر سیلاب هجوم خواهد برد.

برای جلوگیری از سیلاب های فاجعه بار و خطر آفرین تنها راه احیای دوباره آبخوان ها می باشد.

طرح آب خوان ها در ارتفاعات شمالی کوهدشت از سال ۷۶ شروع گردید؛ اما متاسفانه ادامه طرح به علت عدم پیگیری مسئولین وقت و عدم اجرای کامل طرح و عدم تخصیص بودجه های مناسب طرح به کلی فراموش شد و امروزه شاهد این مشکلات بزرگ می باشیم.

 در میان دره ها و تپه ها مشاهده شده که دیواره های کوچک بتنی و سنگی با یک حفاظ سیمی فلزی تهیه شده و به مرور زمان با رسوبات ناپیوسته شنی و ماسه ای که توسط رودها در دره ها و دشت‌ها بر جای گذارده می شوند و معمولاً هم پر شده است؛ به علت اینکه بعضی از این رسوبات رسی بوده و نفوذ ناپذیری کمتری دارد و حجم زیاد آب هم نفوذناپذیری را از این رسوبات گرفته و هم باعث سرریز شدن آب و حمله ور شدن به سمت این دشت و ایجاد سیلاب ها نموده است.

چنانچه مسئله آبخوان در دشت کوهدشت به صورت دقیق و علمی با مطالعات کارشناسی انجام شده صورت نگیرد؛ شاهد این سیلاب ها و تبعات آن خواهیم بود؛ اما با اجرای آبخوان هم باعث تقویت سفره های زیرزمینی آب و هم باعث کنترل آب در بالادست و هم جلوگیری از فرسایش خاک و از همه مهمتر کنترل آب برای جلوگیری از سیلاب خواهیم شد.

پس مسئولین شهرستان کوهدشت بایستی با ایجاد جلسات متعددی هر چه سریعتر نسبت به ایجاد آبخوان های جدید و تخلیه رسوبات آبخوان های قبلی مبادرت نمایند و در این راستا فرماندار شهرستان و خیرین بایستی برای خرید تجهیزات راهداری جهت تخلیه آبخوان ها حمایت های لازم را انجام بدهند.

 *فرود آزادبخت

مدیر گروه توسعه و عمران شهرستان کوهدشت

انتهای پیام/