توافق کاندیداها بر سر هدفمندی
برنامه نامزدهای ریاست جمهوری بیانگر آن است که آنها اجرای هدفمندی یارانه ها را با رویکرد کمک به اقشار آسیب پذیر و البته همراه با کنترل تورم مدنظر دارند، در عین حال نامزدها بر این باورند که هدفمندی نباید هزینه بیشتری به مردم تحمیل کند.
از سال ۸۷ که زمزمه هدفمندی یارانه ها مطرح شد و سپس قانون آن با کش و قوس فراوان به تصویب رسید، قرار بود اقتصاد ایران را متحول کند و اساسا هدفمندی یکی از محوری ترین محور های ۷ گانه طرح تحول اقتصادی بود. سالهای سال بود که دولت ها ضرورت اجرای هدفمندی یارانه ها را احساس می کردند اما شاید آنچه مانع از اجرای آن شده بود، ترس از عوارض این جراحی بزرگ اقتصادی بود.
حالا حدود ۲.۵ سال از اجرای این قانون گذشته و محاسن و معایب آن پیش روی کارشناسان و مردم قرار دارد، بنابراین می توان برای ادامه موفقیت آمیز آن برنامه ریزی مناسبی داشت.
این روزها که تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری اوج گرفته و همه نامزدهای انتخاباتی بهبود وضعیت اقتصادی را از جمله مهمترین برنامه های خود عنوان می کنند، بد نیست نگاهی به نظرات نامزدهای ریاست جمهوری درباره هدفمندی یارانه ها داشته باشیم:
قالیباف: نتایج منفی هدفمندی ریشه در سوء مدیریت داشت
محمد باقر قالیباف در این باره می گوید: اگر توفیق اداره مملکت را در دوره یازدهم ریاست جمهوری داشته باشم، هدفمندی یارانه ها را ادامه می دهم، هدفمندی یارانه ها طرح بسیار خوبی است، اما نتایج منفی آن ریشه در سوء مدیریت دارد. قانون هدفمندی یارانه ها باید به طور کامل اجرا شود و یارانه های تولید و کشاورزی هم پرداخت شود.
باید سیاست جبرانی برای دهک های پایین داشته باشیم که قدرت خرید مردم بالا برود، با این نقدینگی قدرت خرید بالا نرفته و خاصیتش هیچ تغییری نکرده است.
جلیلی: مشکلات طرح را برطرف خواهیم کرد
هدفمندی یارانه ها قانون مصوب مجلس است و طبق قانون باید اجرای آن با قوت ادامه پیدا کند. این طرح مشکلاتی دارد که آن را برطرف خواهیم کرد.
غرضی: شاید برخی دهک ها از یارانه نقدی محروم شوند
با توجه به اینکه کاهش یارانه های نقدی بار روحی و روانی را بر مردم جامعه تحمیل خواهد کرد، میزان یارانه ها کمتر نخواهد شد و حذف یارانه ها نیز با توجه به اینکه کار اشتباهی است، مسلما صورت نمی گیرد و در طرف مقابل افزایش قیمت حامل های انرژی نیز با توجه به اینکه بحث نقدینگی و تورم را در پی دارد، بعید است نظر دولتی را برای انجام این کار به خود جلب کند.
ممکن است برای تامین منابع هدفمندی، بخشی از دهک ها از گرفتن یارانه نقدی محروم شوند.
حدادعادل: توزیع یارانه نقدی متناسب با درآمد اجرای طرح نبود
باید اشکالات مرحله قبلی برطرف شود. باید دولت به تناسب درآمدها، یارانه ها را توزیع می کرد، اما انجام نشد. مبلغی که مقرر شده بود، دولت از افزایش قیمت انرژی صرف تولید کند، انجام نشد. اگر مرحله اول درست انجام شود، شاید نیازی نباشد که وعده اجرای مرحله دوم و سوم و بقیه را بدهیم.
محمدرضا عارف: سهم تولید را می دهیم به اضافه هزینه درمان
بحث هدفمندی یارانه ها در دولت های بعد از انقلاب مطرح شد، اما در دولت نهم و دهم به صورت ناقص اجرا شد، منابع آزاد شده باید در جهت کاهش فاصله و فقرا و اغنیا باشد، رفاه اجتماعی را در قالب یک طرح فراگیر بین همه باشد.
با عملکردی که الان با آن روبرو هستیم یک خانواده ۵ نفره در ماه ۲۲۵ هزار تومان دریافت می کند و برای دریافت ۹ قلم کالای اساسی باید ۲۷۰ هزار تومان پرداخت کند. سهم تولید داده نشده که باید پرداخت شود. با ارزیابی دور اول می فهمیم که باید به اقشار آسیب پذیر توجه بیشتری شده و به تامین هزینه های درمانی مردم بپردازیم.
حسن روحانی: یارانه حقوق بگیران باید افزایش یابد
یارانه ها هدفمند نشد و باید آن را هدفمند کرد، قدرت خرید را به مردم نداد و تورمی را که حاصل شد، جبران نکرد. ۴۵ هزار تومان به مردم داده شد، اما بیشتر از آن از جیب مردم برداشته شد. باید یارانه افرادی که حقوق ثابت دارند، تقویت شود و پیشنهاد دولت من این است که یارانه کالایی هم باید اضافه شود برای اینکه مردم حداقل نسبت به تأمین کالاهای اساسی تضمین و اطمینان داشته باشند؛ باید این مرحله ادامه پیدا کند ولی رویکرد اصلی این است که جلوی تورم گرفته شود.
ولایتی: اجرای هدفمندی با بار تورمی کمتر امکانپذیر است
اجرای صحیح هدفمند کردن یارانه ها در قالب یک بسته سیاستی که متغیرهای کلیدی اقتصاد را هدف گذاری کرده است، با بار تورمی کمتر امکان پذیر است. همه می دانند که حذف یارانه انرژی موجب افزایش قیمت تمام شده محصولات تولید داخلی که عمدتاً توسط صنایع فرسوده و انرژی بر تولید می شوند، می شود؛ بنابراین باید راهکار مناسبی برای کاهش قیمت تمام شده محصولات اندیشیده می شد. در شرایط فعلی پرداخت یارانه نقدی کمترین کمکی است که دولت می تواند برای جبران بخشی از هزینه تحمیلی ناشی از اجرای ناقص این طرح به مردم پرداخت کند.
محسن رضایی: مرحله دوم هدفمندی باید مبتنی بر تولید باشد
هدفمندی یارانه ها چون تعهد دولت است باید عملی شود. ولی در مرحله دوم اجرای طرح هدفمندی یارانه ها باید هدفمندی مبتنی بر تولید باشد تا در مصرف و تقاضا اثر خود را در اقتصاد بگذارد. مرحله دوم هدفمندی یارانه ها را به این صورت شکل خواهم داد و در اجرای آن باید رفتار دولت تغییر پیدا کند.
* توافق کلی بر اجرای هدفمندی
هدفمندی یارانه ها قانونی است که هر کس رئیس جمهور شود موظف به اجرای آن است از این رو همه نامزدهای ریاست جمهوری به اتفاق بر اجرای آن تأکید دارند اما آنچه که در بین نامزدها مورد اختلاف است نحوه اجرای این قانون است.
آنچه از کلیت بحث های مطرح شده نامزدهای ریاست جمهوری یازدهم درباره اجرای هدفمندی یارانه ها بر می آید این است که همگی اجرای هدفمندی را منوط به آسیب شناسی و تکمیل مرحله اول آن می دانند.
همچنین با توجه به مشکلات اقتصاد ایران در سال ۹۱ مانند افزایش نرخ ارز و تحریم ها، نامزدهای ریاست جمهوری معتقدند باید سهم همه بخش ها از بازتوزیع منابع حاصل از اجرای قانون داده شود یعنی سهم واحدهای تولیدی داده شود تا صاحبان بنگاه ها بتوانند بخشی از افزایش قیمت محصول خود را از این طریق جبران کرده و محصول خود را با قیمت مناسبتری به دست مصرف کننده برسانند.
همچنین در بخش بهداشت و درمان هم نیاز به حمایت دولت است تا هزینه های درمانی و دارو از طریق یارانه و گسترش بیمه برای مردم کاهش یابد.
در مجموع آنچه نامزدهای حاضر در انتخابات ۹۲ به عنوان کلیات برنامه برای اجرای هدفمندی مطرح کرده اند بیانگر آن است که آنها هدفمندی یارانه ها را با رویکرد کمک به اقشار آسیب پذیر و همراه با کنترل تورم مدنظر دارند و بر این باورند که هدفمندی نباید هزینه بیشتری به مردم تحمیل کند اما اینکه تا چه حد در تحقق این هدف موفق باشند، باید صبر کرد و دید.
حالا حدود ۲.۵ سال از اجرای این قانون گذشته و محاسن و معایب آن پیش روی کارشناسان و مردم قرار دارد، بنابراین می توان برای ادامه موفقیت آمیز آن برنامه ریزی مناسبی داشت.
این روزها که تب و تاب انتخابات ریاست جمهوری اوج گرفته و همه نامزدهای انتخاباتی بهبود وضعیت اقتصادی را از جمله مهمترین برنامه های خود عنوان می کنند، بد نیست نگاهی به نظرات نامزدهای ریاست جمهوری درباره هدفمندی یارانه ها داشته باشیم:
قالیباف: نتایج منفی هدفمندی ریشه در سوء مدیریت داشت
محمد باقر قالیباف در این باره می گوید: اگر توفیق اداره مملکت را در دوره یازدهم ریاست جمهوری داشته باشم، هدفمندی یارانه ها را ادامه می دهم، هدفمندی یارانه ها طرح بسیار خوبی است، اما نتایج منفی آن ریشه در سوء مدیریت دارد. قانون هدفمندی یارانه ها باید به طور کامل اجرا شود و یارانه های تولید و کشاورزی هم پرداخت شود.
باید سیاست جبرانی برای دهک های پایین داشته باشیم که قدرت خرید مردم بالا برود، با این نقدینگی قدرت خرید بالا نرفته و خاصیتش هیچ تغییری نکرده است.
جلیلی: مشکلات طرح را برطرف خواهیم کرد
هدفمندی یارانه ها قانون مصوب مجلس است و طبق قانون باید اجرای آن با قوت ادامه پیدا کند. این طرح مشکلاتی دارد که آن را برطرف خواهیم کرد.
غرضی: شاید برخی دهک ها از یارانه نقدی محروم شوند
با توجه به اینکه کاهش یارانه های نقدی بار روحی و روانی را بر مردم جامعه تحمیل خواهد کرد، میزان یارانه ها کمتر نخواهد شد و حذف یارانه ها نیز با توجه به اینکه کار اشتباهی است، مسلما صورت نمی گیرد و در طرف مقابل افزایش قیمت حامل های انرژی نیز با توجه به اینکه بحث نقدینگی و تورم را در پی دارد، بعید است نظر دولتی را برای انجام این کار به خود جلب کند.
ممکن است برای تامین منابع هدفمندی، بخشی از دهک ها از گرفتن یارانه نقدی محروم شوند.
حدادعادل: توزیع یارانه نقدی متناسب با درآمد اجرای طرح نبود
باید اشکالات مرحله قبلی برطرف شود. باید دولت به تناسب درآمدها، یارانه ها را توزیع می کرد، اما انجام نشد. مبلغی که مقرر شده بود، دولت از افزایش قیمت انرژی صرف تولید کند، انجام نشد. اگر مرحله اول درست انجام شود، شاید نیازی نباشد که وعده اجرای مرحله دوم و سوم و بقیه را بدهیم.
محمدرضا عارف: سهم تولید را می دهیم به اضافه هزینه درمان
بحث هدفمندی یارانه ها در دولت های بعد از انقلاب مطرح شد، اما در دولت نهم و دهم به صورت ناقص اجرا شد، منابع آزاد شده باید در جهت کاهش فاصله و فقرا و اغنیا باشد، رفاه اجتماعی را در قالب یک طرح فراگیر بین همه باشد.
با عملکردی که الان با آن روبرو هستیم یک خانواده ۵ نفره در ماه ۲۲۵ هزار تومان دریافت می کند و برای دریافت ۹ قلم کالای اساسی باید ۲۷۰ هزار تومان پرداخت کند. سهم تولید داده نشده که باید پرداخت شود. با ارزیابی دور اول می فهمیم که باید به اقشار آسیب پذیر توجه بیشتری شده و به تامین هزینه های درمانی مردم بپردازیم.
حسن روحانی: یارانه حقوق بگیران باید افزایش یابد
یارانه ها هدفمند نشد و باید آن را هدفمند کرد، قدرت خرید را به مردم نداد و تورمی را که حاصل شد، جبران نکرد. ۴۵ هزار تومان به مردم داده شد، اما بیشتر از آن از جیب مردم برداشته شد. باید یارانه افرادی که حقوق ثابت دارند، تقویت شود و پیشنهاد دولت من این است که یارانه کالایی هم باید اضافه شود برای اینکه مردم حداقل نسبت به تأمین کالاهای اساسی تضمین و اطمینان داشته باشند؛ باید این مرحله ادامه پیدا کند ولی رویکرد اصلی این است که جلوی تورم گرفته شود.
ولایتی: اجرای هدفمندی با بار تورمی کمتر امکانپذیر است
اجرای صحیح هدفمند کردن یارانه ها در قالب یک بسته سیاستی که متغیرهای کلیدی اقتصاد را هدف گذاری کرده است، با بار تورمی کمتر امکان پذیر است. همه می دانند که حذف یارانه انرژی موجب افزایش قیمت تمام شده محصولات تولید داخلی که عمدتاً توسط صنایع فرسوده و انرژی بر تولید می شوند، می شود؛ بنابراین باید راهکار مناسبی برای کاهش قیمت تمام شده محصولات اندیشیده می شد. در شرایط فعلی پرداخت یارانه نقدی کمترین کمکی است که دولت می تواند برای جبران بخشی از هزینه تحمیلی ناشی از اجرای ناقص این طرح به مردم پرداخت کند.
محسن رضایی: مرحله دوم هدفمندی باید مبتنی بر تولید باشد
هدفمندی یارانه ها چون تعهد دولت است باید عملی شود. ولی در مرحله دوم اجرای طرح هدفمندی یارانه ها باید هدفمندی مبتنی بر تولید باشد تا در مصرف و تقاضا اثر خود را در اقتصاد بگذارد. مرحله دوم هدفمندی یارانه ها را به این صورت شکل خواهم داد و در اجرای آن باید رفتار دولت تغییر پیدا کند.
* توافق کلی بر اجرای هدفمندی
هدفمندی یارانه ها قانونی است که هر کس رئیس جمهور شود موظف به اجرای آن است از این رو همه نامزدهای ریاست جمهوری به اتفاق بر اجرای آن تأکید دارند اما آنچه که در بین نامزدها مورد اختلاف است نحوه اجرای این قانون است.
آنچه از کلیت بحث های مطرح شده نامزدهای ریاست جمهوری یازدهم درباره اجرای هدفمندی یارانه ها بر می آید این است که همگی اجرای هدفمندی را منوط به آسیب شناسی و تکمیل مرحله اول آن می دانند.
همچنین با توجه به مشکلات اقتصاد ایران در سال ۹۱ مانند افزایش نرخ ارز و تحریم ها، نامزدهای ریاست جمهوری معتقدند باید سهم همه بخش ها از بازتوزیع منابع حاصل از اجرای قانون داده شود یعنی سهم واحدهای تولیدی داده شود تا صاحبان بنگاه ها بتوانند بخشی از افزایش قیمت محصول خود را از این طریق جبران کرده و محصول خود را با قیمت مناسبتری به دست مصرف کننده برسانند.
همچنین در بخش بهداشت و درمان هم نیاز به حمایت دولت است تا هزینه های درمانی و دارو از طریق یارانه و گسترش بیمه برای مردم کاهش یابد.
در مجموع آنچه نامزدهای حاضر در انتخابات ۹۲ به عنوان کلیات برنامه برای اجرای هدفمندی مطرح کرده اند بیانگر آن است که آنها هدفمندی یارانه ها را با رویکرد کمک به اقشار آسیب پذیر و همراه با کنترل تورم مدنظر دارند و بر این باورند که هدفمندی نباید هزینه بیشتری به مردم تحمیل کند اما اینکه تا چه حد در تحقق این هدف موفق باشند، باید صبر کرد و دید.
