حسن رحیم پور ازغدی گفت: می شود زبان و ادب دیپلماتیک همچون مدارا با همه، اخلاق انسانی، ادب و منطق را رعایت کرد، یعنی از محذورات دیپلماتیک خارج نشویم و از آن سو خیلی صریح و شفاف انقلابی باشیم.

به گزارش افکارنیوز، شنبه شب در سلسله برنامه های" طرحی برای فردا" که از شبکه اول سیما پخش شد، حسن رحیم پور ازغدی استاد حوزه و دانشگاه در جمع برخی از دیپلمات های کشورمان به بررسی سیاست خارجی پیامبر اسلام (ص) و امام خمینی (ره) پرداخت که با توجه به اهمیت این سخنان، خبرگزاری تسنیم متن کامل مکتوب آن را منتشر می کند:

* تشریح دو محذوریت در دیپلماسی ایران


رحیم پور در این سخنرانی با بیان اینکه شما در عرصه بین الملل محذوراتی دارید، به تشریح این محذورات پرداخت و گفت: محذوراتی که در سطح جهان دارید دو طرفه و دو لبه است. شما از یک طرف نمی خواهید در ادبیات و گفتمان حاکم بر جهان هضم شوید زیرا که چشم و گوش و زبان و چهره یک نظام ایدئولوژیک و انقلابی هستید و از دیگر سو این محذوریت را دارید که اگر بی ملاحظه گی شود، ممکن است همان اندک فرصتی که در اختیار دیپلماسی است، از ما گرفته شود.

وی با اشاره به اینکه برخی فرصت هایی که در جهان بوجود آمده - حالا چقدر ما دخیل و دست اندرکارش بودیم بحث دیگری است- را معمولا فرصت های دیپلماتیک محسوب نمی کنند در حالی که پشتوانه حقیقی دیپلماسی همان ها هستند، به ذکر خاطره ای پرداخت و اظهار داشت: در اوج درگیری بوسنی و بالکان، سفری به صربستان داشتم. در آن سفر با اینکه با کارت تحت الحمایه سازمان ملل تردد می کردیم، دو یا سه بار بازداشت شدیم. در بلگراد زمانی که سوار اتوبوس می شدیم یک نوجوان که کفش واکس می زد و صرب بود، کنار ایستگاه اتوبوس از ما پرسید اهل کجائید؟ گفتیم ایران. تا گفتیم این نوجوان انگشتانش را به شکل V (نماد پیروزی) نشان داد و گفت خمینی.

این استاد حوزه و دانشگاه با طرح این پرسش که آیا اینها می تواند پشتوانه ای برای دیپلماسی ما باشد یا نه؟ ، تصریح کرد: دیپلماسی با قطع نظر از پشتوانه عظیم بین المللی، مسلمان و غیر مسلمان نمی شناسد. در سمینارهایی از غیر مسلمانان شنیدم که صریح می گفتند اگر روزی آمریکا بخواهد به ایران حمله کند، ما در کنار شما می جنگیم.

* زبان دیپلماسی آمریکا و اسرائیل آلوده به تعارفات نیست


رحیم پور در ادامه به بیان این سوالات «که ما باید چقدر از این فرصت و زمینه به عنوان پشتوانه ای برای دیپلماسی استفاده بکنیم؟ آیا غرب آنطور که ما فرض می کنیم در دیپلماسی خودش اهل مماشات و رعایت ضوابط مورد قبول کل جهان است؟ یعنی غرب یک زبان دموکراتیک در دیپلماسی خودش دارد یا خیر؟ آیا فاصله ای بین زبان دیپلماتیک غرب و آمریکا با زبان ایدئولوژیکش هست؟ گفت: علی رغم اینکه تحت لفافه های آکادمیک علمی مدام به امثال ما توصیه می شود که دیپلماسی از شعار انقلابی جداست، ما در رسانه های عمومی هیچ وقت فاصله ای بین زبان ایدئولوژیک و زبان دیپلماتیک غرب و به طور اخص آمریکا و رژیم صهیونیستی نمی بینیم؛ زبان آنها اساسا آلوده به تعارف نیست.

وی ادامه داد: حتی معمولا دیده می شود که وزیر خارجه و سخنگویان دیپلماسی آمریکا از رئیس جمهور این کشور تندتر صحبت می کنند. ما نمی خواهیم بگوئیم این به عنوان یک اصل در همه جا تعقیب شود. ما معتقدیم حتما زبان دیپلماتیک با زبان انقلابی تفاوت هایی دارد اما سوال این است که آیا در عرصه های دیپلماسی ما با زبان دیگری باید همان ایدئولوژی انقلاب را بگوئیم یا باید اساسا چیزهای دیگر بگوئیم؟

* آمریکا و اسرائیل دارای ایدئولوژیک ترین دیپلماسی


عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از احتمال تفاوت نمادین بین دو زبان ایدئولوژیک و دیپلماتیک گفت و افزود: ممکن است این تفاوت معنادار باشدکه عیبی ندارد چرا که غرب این فاصله را بین دیپلماسی و ایدئولوژی و منافعش ایجاد نکرده و خیلی صریح و گستاخ صحبت می کند. معتقدم که دیپلماسی آمریکا و رژیم صهیونیستی از هر دیپلماسی ای در دنیا ایدئولوژیک تر و صریح تر است و هیچ گاه خلاف منافع و عقایدشان چیزی را نمی گویند مگر به عنوان پوشش تبلیغاتی که جزوی از پروژه شان است.

رحیم پور با تاکید بر اینکه ما نمی خواهیم بگوئیم که دیپلمات باید مانند چریک حرف بزند، تصریح کرد: محذورات دیپلماسی روشن است اما آیا دیپلماسی ما باید همان ایدئولوژی انقلاب را بگوید منتها با زبان دیپلماتیک و با توجه به محذورات جهانی یا اساسا حق دارد چیزی غیر از او و خلاف او را بگوید؟

* ادبیات امام در سال آخر عمرشان نه تنها کندتر نشد، بلکه تندتر شد


وی با اشاره به مکتب دیپلماسی امام (ره) اظهار داشت: عبارات مکرری که یکی دو تا نیست، هم به قبل از انقلاب و سال ۱۳۴۲ مربوز می شود، هم به اوایل تشکیل نظام و هم در آخر عمرشان. یعنی شما تقریبا حرکت سیاسی متفاوت و متضادی در ادبیات و ایدئولوژی و دیپلماسی امام نمی بینید بلکه درست در لحظه ای که امام باید بیش از همه براساس منطق محافظه کار می شد-سال آخر عمرش- که ما مشکلاتی همچون جنگ داشتیم، قطعنامه امضا شد، حجاج را کشتند و مسائل مختلفی که اتفاق افتاد، ادبیات امام تندتر از ادبیات تمام عمرشان و حتی زمانی که در نجف در راس اپوزیسیون قرار داشت؛ تندتر، صریح تر، شفاف تر و انقلابی تر شد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به برگزاری جلسه ای که در آن تاکید بر بازخوانی وصیت نامه امام برای استخراج عقب ماندگی مسئولین از امام، شده بود، تصریح کرد: من در آن جلسه بعضی عبارات امام در خصوص سیاست خارجی را خواندم و گفتم اگر نگویم این جملات برای کیست، مطمئنم اگر حکم بازداشت ندهید، قطعا با این حرفها برخورد فکری می کنید.

رحیم پور در ادامه به دو کتاب عربی درخصوص سیاست خارجی و دیپلماسی پیامبران و همچنین پیامهای سیاسی پیامبر اشاره کرد و گفت: در این تحقیق به ارتباطات سیاسی پیامبر با جهان خارج، روابط بین المللشان با قدرت های آن روزگار، ادبیات پیامبر و اینکه ایشان کجاها را هدف قرار می داد و از کنار کدام مسائل عبور می کرد پرداخته و درخصوص مجموعه پیمانهای سیاسی پیامبر بحث کرده و درباره نامه های پیامبر به قدرتها و ابرقدرتهای دوران خودشان به این نتیجه رسیدند که ظاهرا تمام نامه های صدور انقلاب یا گسترش اسلام بعد از صلح حدیبیه نوشته شده که این سال ها بخشی از سخت ترین سال های پیامبر بود چرا که جنبش و اینرسی انقلابی در حال گسترش بود ولی به لحاظ شرایط مادی فشارهای سنگینی وجود داشت.

*تعجب مستشرقین از وضعیت مسلمین و نامه نگاری پیامبر به کشورها


وی افزود: ظاهر صلح حدیبیه عقب نشینی است. یعنی از بین راه مدینه و مکه به مدینه برگشتند و نتوانستند به مکه بروند ولی در واقع استارت جهانی سازی نهضت و صدور آن بلافاصله بعد از حدیبیه صریح و عجیب زده می شود. بعضی مستشرقین غربی که تفکر مادی و شطرنجی دارند، یعنی مثل شطرنج باز فقط به مساله نگاه می کنند، در اصالت نامه های پیامبر فقط با این استدلال تردید کردند که این طرز نامه نویسی و دیپلماسی مناسب آن شرایط سخت نبوده است.

به گفته این استاد دانشگاه، مستشرقین بر این باورند که این یک دیپلماسی غیرمنطقی و غیرهوشمندانه است و از مرد هوشمندی مثل پیامبر که توانست ظرف یک دهه کل جزیره العرب را در اختیار بگیرد، بعید است در آن شرایطی (حول و حوش جنگ خندق احزاب) چنین نامه هایی بنویسد. این نامه نویسی خلاف محاسبات است چرا که ایشان احتیاج به دوستان هرچه بیشتر و دشمنان هرچه کمتر داشته و نامه به قدرت ها و ابرقدرت ها نوشتن، اساسا معقول نیست.

«مستشرقین می گویند در دوره ای که ایشان نمی توانسته به مکه برود یا مسلمانان برای مرگ و زندگی شان در محاصره سیاسی و تحریم اقتصادی و نظامی مجبور بودند اطرافشان در مدینه خندق بکنند تا زنده بمانند، چنین نامه هایی هوشمندانه نیست. متعجبند یک آدمی که سواد ندارد، چشم انداز جهانی در مورد او یعنی چه؟ تو (پیامبر) در مطنقه قدرت خواستی، بدست آوری، پس دیگر چه کار داشتی به بیرون جزیره العرب آنهم با این لحن نامه نویسی؟ »

رحیم پور این دیدگاه را بخشی از تفاوت بین دیپلماسی الهی و ماتریالیستی دانست و گفت: در دیپلماسی الهی، درست در لحظه ای که باید عقب رفت، پیامبر شروع کرده به جلو رفتن؛ آنهم در ابعاد جهانی و با لحنی که از نظر دیپلماسی ماتریالیستی خیلی گستاخانه و غیرمنطقی است.

* پیامبر نهضت را از فاز قبیله ای به جهانی تعالی داد


وی با بیان اینکه پیامبر بعد از این شروع به تمرکر دادن قوای انقلابی اسلام برای یک جهش بین المللی در سطح دنیا و گسترش نهضت می کنند، تصریح کرد: ایشان نهضت را از درگیری منطقه ای و قبیله ای یک فاز بالا می آورند و به مواجهه بین المللی و جهانی در یک زمان و درگیر شدن با همه قدرتهای محلی و منطقه ای تبدیل می کند و به دو قدرت ایران و روم نامه می نویسد که در برابر حق تسلیم شوید.

به گفته عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، پیامبر زمانی خطاب به قدرت ها می گوید" ما داریم می آئیم" که ظاهرا در حال عقب رفتن است و از راه مکه برمی گرداندنش به مدینه. در روایاتی که در منابع اهل سنت نیز آمده، لحظه ای که مسلمین در خندق محاصره بودند، در شرایطی که از گرسنگی سنگ به شکمشان می بستند و دنبال پوست دباغی نشده بز می گشتند که به دندان بکشند، پیامبر پس از دیدن جرقه ای که از اصابت کلنگش به سنگ می خورد، می گوید که در پناه این جرقه فتح ایران و روم و مصر را دیدم. نقل شده بعضی از مسلمانانی که محاسبات ماتریالیستی داشتند به پیامبر نسبت هذیان می دادند که گرسنه شده و زده به سرش (العیاذ بالله) آنها می گفتند پیامبر چطور نمی فهمد معادلات قدرت را؟ اینجا بحث مرگ و زندگی است و ما نمی دانیم به فردا می رسیم یا نه؟

* توصیه پیامبر به سخت نگرفتن در تبلیغ دین


رحیم پور با تاکید بر اینکه اساس مناسبات پیامبر با دنیا و بشریت مدارا، بشارت، دعوت و دوستی است، خاطرنشان کرد: تز صدور نهضت پیامبر براساس نفرت پراکنی نیست. در روایات هم آمده که وقتی اصحاب را برای گسترش تعالیم اسلام به اطراف جزیره العرب و بعد خارج فرستادند، توصیه می کردند که آسان بگیرید و سخت نگیرید. اسلام سخت آرتودکسی را تبلیغ نکنید. آسان بگیرید و ظرفیت های مخاطب را رعایت کنید. " زبان شما زبان بشارت باشد" نه نفرت پراکنی.

* دعوت پیامبر بر مبنای نفرت پراکنی نبود


وی ادامه داد: پیامبر اکرم با این ادبیات حرکت کرد و امام و انقلاب هم همین طور. اساس دعوت جهانی پیامبر نفرت پراکنی نبود. می فرمود خدا مرا مامور کرده است که همانطور که به تبلیغ رسالت پرداخته شود، به صدور نهضت هم مامور کرده. در روایت دیگری دارد که همانطور که امر کرده مرا به اقامه فرائض و واجبات، همانطور مرا امر به مدارا با بشریت کرده است.

* مدارا، روش است، نه هدف


این استاد حوزه و دانشگاه مدارا را روش و نه هدف دانست و اظهار داشت: مدارا و تساهل هدف نیست و یک روش است. این مدارا باید در خدمت مبارزه با ستم و گسترش مفاهیم توحیدی و عدالت جهانی باشد نه اینکه خود مدارا هدف شود. زیاد کردن دوستان و کاستن از دشمنان، هدف نیست. این یک استراتژی است نه یک هدف؛ هدف پیروزی پرچم حقیقت و توحید است.

رحیم پور با اشاره به ایجاد محبت در سیره رسول اکرم، گفت: ایشان کسی را متنفر نمی کرد. خوش رو، خوش خو و نرم گفتار بود؛ بدزبان و خشن نبود. رفتارش با مسلمانان وحدت و برابری بود و با سایر ادیان هم همینطور بودند. طبری در تاریخش نقل کرده که در متن نامه ای که پیامبر اکرم حقوق اهل کتاب را تضمین کرد، آمده که برای اهل نجران و حاشیه و اطرافیانشان؛ شما را در جوار خدا و زیر سایه و تحت الحمایه پیامبر می پذیریم. اموالتان، جانتان و آبرویتان کم و زیاد به طور کامل تحت حمایت و ضمانت ماست و شما با اینکه مسلمان نیستید کاملا تحت حمایت ما هستید. هیچ اسقفتان را ما از اسقفیت عزل نمی کنیم. تمام مقامات مذهبی و نظام حقوقی و دینی و روابطتتان عین قبل محفوظ است و کاملا تحت حمایت ما هستید.

وی با اشاره به نص صریح قرآن کریم درخصوص رابطه با مشرکین و پای بندی به پیمان با آنها مادامی که قصد جنگ ندارند، اظهار داشت: پیامبر اسلام در عین حال که این اخلاق را در دیپلماسی رعایت می کرد، در عین حال یک کلمه از حرفهایش کوتاه نیامده. نامه هایی که ایشان به سران قدرتها و ابرقدرتها می نویسد، کوتاه ترین نامه هاست و از آن نمی توان کوتاه تر نوشت. می نوشتند اسلام بیاورید؛ تسلیم شوید و سالم بمانید که ما داریم می آئیم؛ در برابر ما مقاومت نکنید.

* دیپلمات بودن، اصل را بر معامله گذاشتن نیست


این استاد دانشگاه و حوزه ادامه داد: از این بخش نتیجه می گیریم که می شود زبان و ادب دیپلماتیک همچون مدارا با همه، اخلاق انسانی، ادب و منطق را رعایت کرد، یعنی از محذورات دیپلماتیک خارج نشویم و از آن سو خیلی صریح و شفاف انقلابی باشیم. انقلابی بودن بی ادب بودن و اهانت کردن و هتک حرمت حقوق و حرمتها نیست ولی معنی دیپلمات بودن هم مسامحه کاری و اصل را بر معامله گذاشتن و کوتاه آمدن نیست.

* در دیپلماسی امام نشستن با آمریکا و حل همه مسائلمان وجود ندارد


رحیم پور در ادامه به مکتب سیاسی امام خمینی (ره) اشاره کرد با تاکید بر ضرورت بازخوانی مکتب دیپلماسی امام، تصریح کرد: باید بپذیریم امام و انقلاب ما دنبال ایجاد آرامش در منطقه و جهان نبوده است. بنای امام این نبوده که جمع تر بنشینید و یک جایی به ما بدهید تا ما هم بنشینیم و بعد دیگر نه ما کاری به کسی داریم و نه کسی لطفا کاری به ما داشته باشد. من فکر می کنم چنین چیزی در سیاست خارجی امام وجود ندارد. اصلا چنین هدفی که ما باید بنشینیم یک جا و یکبار برای همیشه کل مسائل مان را با آمریکا حل کنیم، در دیپلماسی امام وجود ندارد و خلاف دیپلماسی امام است.

*در دیپلماسی امام عدم تنش زایی قطعی نیست؛ اما چه نوع تنشی؟


این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: یکی از اهداف دیپلماسی نفی تنش های غیر ضروری و مهار تنش های تحمیل شده است. این ۱۰۰ درصد درست است اما جزئی از دیپلماسی امام این نیست که هیچ تنشی به هیچ قیمت و هیچ وقت نباید به وجود بیاید. بعضی از تنش ها لازمه تولد یک مرحله جدید از تاریخ است. هیچ تمدن جدید بدون تنش متولد نشده. بعضی تنش ها باید باشند ولی باید درست مدیریت شوند؛ بعضی تنش ها حتما نباید باشند؛ بعضی تنش ها باید نفی و بعضی باید مهار و بعضی باید مدیرت و ایجاد شوند.

رحیم پور ادامه داد: این کاری است که غرب دو قرن در حال انجام آن است. غرب تنش درست می کند، آن را مدیریت، بهره برداری و دوباره مهار می کند. آنگاه تنش بعدی را درست، بهره برداری و کنترل می کند. اصلا تاریخ بدون تنش تاریخ جلو نرفته، بنابراین نه تنش مطلقا «آری» و نه تنش مطلقا «نه» . به نظرم این هم یکی از اصول سیاست خارجی امام است.

* امام نشان داد می توان گفتمانی جدید در دنیا رقم زد


وی با بیان اینکه روابط بین الملل گرچه روابط بین الدول است اما جنبش های فراملی و ایدئولوژیک در طول تاریخ و در این سه دهه به طور خاص انقلاب اسلامی و امام نشان داد که از طریق تاثثیرگذاری در روابط بین الملل می شود روابط بین الدول در منطقه و جهان را زیر و رو کرد و گفتمان جدیدی را در دنیا رقم زد، اظهار داشت: جهان جدیدی بعد از انقلاب شروع شده که ما باید آن را باور کنیم و جدی بگیریم زیرا دشمنانمان آن را باور کردند و جدی گرفتند. در دیپلمماسی ما باید جدی گرفته شود که روابط بین الدول و بین الملل یک مفهوم کاملا پویا و تغییر پذیر است.

* نوبت ملت ماست که قوانین دنیا را تغییر دهند


این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اینکه قوانین دنیا قابل تغییر است باید یکی از مبانی دیپلماسی ما باشد. قوانین دنیا را می شود تغییر داد حتی اگر از سنگ ساخته شود منتها یک الیگارشی بر جهان حاکم است که آنها قوانین را تغییر می دهند و برای بقیه ملتها و دولتها کلیشه درست می کنند اما امروز نوبت ملتهاست.

رحیم پور با اشاره به فرمایش امام مبنی بر اینکه این قرن به خواست خدا قرن غلبه مستضعیفین بر مسکتبرین است، اظهار داشت: از این به بعد ما کلیشه های غرب را می شکنیم و می توانیم در آن دست ببریم. البته هر از چندی ملتی و دولتی متکی به ملت پیدا می شوند که کلیشه ها را می شکنند و می توانند گفتمان بین المللی را کم یا زیاد تغییر دهند.

* می خواهیم بازیچه باشیم یا بازیگر و یا بازیگردان؟


وی با بیان اینکه تغییر این شرایط به عهده ماست و باید ببینیم که می خواهیم جزو بازیچه ها باشیم یا بازیگران یا بازیگردان ها؟ گفت: در روانشناسی تربیتی می گویند هر طور خودت خودت را باور کنی، بقیه هم تو را همانطور باور می کنند. یعنی شما به چه چشمی خودت را نگاه می کنی، بر همان اساس هم دیگران در خانواده و جامعه با همان چشم به تو نگاه می کنند. در روابط بین الملل هم همینطور است. ما می توانیم تعیین کنیم که ما را به عنوان بازیگر یا بازیچه یا بازیگردان بپذیرند. منتها باید کمی هزینه هایش را بپردازیم و عقلانیت هم درست رهبری شود.

* مرزهای بین اقلیت و اکثریت شکستنی است


این استاد دانشگاه تاکید کرد: همه مساله این است که این مرزهایی که بین اقلیت و اکثریت سه گانه کاملا شکستنی است و این یکی از درسهای بزرگی است که امام در دوره معاصر به ما داد، به شرطی که این درسها را مدام مرور کنیم و یادمان نرود و سراغ درسهای دیگری نرویم.

ادامه دارد…
در کانال تلگرام لرستان خبر عضو شوید

نظرات