دود سفید مذاکرات هسته ای پس از سال ها بلند شد
پس از یک دهه مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی ایران و غرب، تیم جدید هسته ای جمهوری اسلامی ایران توانست ظرف کمتر از سه ماه و در سه دور مذاکره فشرده، این پرونده پیچیده را به سرانجامی امیدوارکننده برساند.
به گزارش افکارنیوز ، پس از یک دهه مذاکرات هسته ای جمهوری اسلامی ایران و غرب، تیم جدید هسته ای جمهوری اسلامی ایران توانست ظرف کمتر از سه ماه و در سه دور مذاکره فشرده، این پرونده پیچیده را به سرانجامی هر چند موقت اما امیدوارکننده برساند.
سومین دور مذاکرات ایران و ۱+۵ در ژنو یکی از سخت ترین و فشرده ترین مذاکرات در تاریخ پرونده هسته ای کشورمان ایران است، چراکه فعالیت شبانه روزی و ۲۴ ساعته را می طلبید، فشردگی این مذاکرات و تعهد مسئولین ایرانی تا جایی بود که وزیر خارجه کشورمان را با ویلچر پای میز مذاکرات می کشاند.
توافقی که در دور سوم مذاکرات حاصل شد بر اساس گام های اعتمادساز و دوجانبه صورت گرفت که ظاهرا این گام تنها از سوی طرف ایرانی با جدیت برداشته شده بود.
در حالی که" محمد جواد ظریف" ، وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری با خبرنگاران ایرانی، با اشاره به توافق اولیه اظهار داشت، " هیچ یک از مراکز غنی سازی تعطیل نمی شود، فردو و نطنز به کار خود ادامه می دهند، برنامه آب سنگین اراک با وضعیت کنونی ادامه می یابد، هیچ ماده ای از کشور خارج نمی شود، مهم تر از همه اینکه دنیا برنامه غنی سازی ایران را به رسمیت شناخته و قرار است تحریم ها کاهش یابد" .
این در حالی است که" جان کری" ، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری که در ساعات اولیه توافق نامه برگزار شد، ادعا کرد، " در این توافق اولیه گفته نشده ایران حق غنی سازی دارد، در چهار گوشه ان پی تی چنین چیزی مطرح نشده و این سند هم نمی گوید که ایران حق غنی سازی دارد، این موضوع مورد توافق طرفین است و تحت توافق دو طرف است تا معلوم شود، غنی سازی ادامه داشته باشد یا خیر" .
هنوز جوهر مذاکرات خشک نشده بود که ایران اولین گام اعتمادسازی خود را برای اثبات صداقتش به طرف غربی، برداشت و از کارشناسان آژانس به منظور بازدید از تاسیسات آب سنگین اراک دعوت کرد؛ این دعوت که از سوی مقامات ایرانی به صورت رسمی انجام شده بود با استقبال آژانس و سفر یک روزه آنها مواجه بود.
همزمان با این مهم نیز نشست کارشناسی ایران و گروه ۱+۵ به همراه هیئتی از آژانس برای رسیدن به درک مشترکی از توافق ژنو در راستای اجرای این توافق در وین برگزار شد.
این نشست از روز دوشنبه آغاز شد و تا روز پنج شنبه ادامه داشت، هیئت ایرانی در این نشست، مذاکرات را قطع کرده و برای مشورت به تهران بازگشتند تا دو طرف بتوانند بر روی ساز و کار اجرای توافق نیز به تفاهم و درک مشترک برسند.
اما مذاکرات به دلایل مختلف فنی و سیاسی با موانعی از جمله گسترش تحریم های آمریکا علیه ایران مواجه شد که گفتگوها را با وقفه مواجه کرد.
مذاکرات کارشناسی ایران و ۱+۵ در پیچ و خم مسایل فنی، سیاسی و حقوقی و البته تعطیلات سال نو میلادی پس از یک ماه و نیم، هفته گذشته پایان یافت اما دو طرف با وجود رسیدن به راه حل، نتوانستند در ژنو بر سر چگونگی اجرای برنامه اقدام مشترک به توافق نهایی دست یابند.
برخی کارشناسان از همان ابتدای شروع بحث بر سر چگونگی اجرای توافق ژنو بر این نظر بودند که اجرای توافق بخش ها و لایه های پیدا و پنهان فنی، حقوقی، سیاسی، مالی، امنیتی و غیره دارد و با وجود بی اعتمادی میان دو طرف و نیز برخی زیاده خواهی ها از این کشورها به ویژه آمریکا این احتمال که مذاکرات به سختی پیش رود را پیش بینی کردند.
با همه دشواری ها و پیچیدگی ها برای رسیدن به درک مشترک از اجرای توافق چند مورد اختلافی باقی ماند که پای معاونان اشتون و ظریف را نیز دوباره به ژنو باز کرد.
" سید عباس عراقچی" ، معاون وزیر خارجه کشورمان و عضو ارشد تیم مذاکره کننده به همراه اعضای تیم کارشناسی ایران ۱۹ و ۲۰ دی ماه راهی ژنو شد تا با معاون" کاترین اشتون" ، نماینده ۱+۵ در مذاکرات درباره موارد اختلافی باقی مانده گفتگو کند.
در این میان کشورهای اروپایی نیز اشتیاق بیش تری به اجرای توافق دارشتند چراکه بسیاری از این کشورهای تحت تاثیر تحریم های یک جانبه اروپا و نیز آمریکا در چند سال گذشته متضرر شده اند.
از این رو در روزهای آینده کشورهای مختلف دنیا و به ویژه ایران و ۱+۵ منتظر شنیدن خبر آغاز اجرای توافق ژنو بودند چراکه در این راستا می توانستد علاوه بر گشایش های مالی و تجاری و اقتصادی، رویکرد تازه ای در عرصه بین الملل، منطقه و نیز ایران ایجاد کرده و جان تازه ای به رویکرد ها و اراده های سیاسی برای حل مسالمت آمیز مسایل بین الملل بخشند.
نهایتا شامگاه یکشنبه ۲۲ دی" سید عباس عراقچی" عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در نشست خبری با اصحاب رسانه گفت: " امروز نهایتا توافق بین ما و ۱+۵ در خصوص نحوه اجرای گام اول از اقدام مشترک، نهایی شد و طرفین به یک برداشت واحد از نحوه اجرا رسیدند، و نهایتا مشخص شد که در تاریخ ۲۰ ژانویه مطابق ۳۰ دی ماه گام اول اجرایی شود؛ همچنین موارد مربوط به اجرای توافق و نحوه آن در مذاکرات فشرده کارشناسی که بین طرفین نهایی شده بود غیر از چند مورد خاص که در مورد آن ها نیز جلسه ای هفته گذشته با" اشمید" داشتیم و به راه حل هایی رسیدیم" .
عراقچی تصریح کرد: " این راه حل ها به پایتخت ها منتقل شد و امروز مطلع شدیم ۶ کشور گروه ۱+۵ با راه حل ها موافقت کردند و در داخل جمهوری اسلامی ایران هم نهادهای ذیربط آن ها را بررسی کردند و موافقت خود را اعلام نمودند و این موافقت در تماس با" هلگا اشمیت" اعلام شد.
بعد از انتشار اخباری مبنی بر اجرایی شدن توافق اولیه ایران و ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه، چین بعلاوه آلمان) از ۲۰ ژانویه، " باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا نیز با صدور بیانیه ای از توافق برای اجرای طرح اقدام مشترک استقبال کرده و از نمایندگان کنگره این کشور خواسته است از تصویب تحریم های تازه دست بردارند.
" جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا گفت: " گام بعدی در گفتگو با ایران در خصوص برنامه هسته ای این کشور بسیار دشوار خواهد بود.
کری تأکید کرد: " در حالیکه اجرای طرح عمل مشترک یک گام مهم بود، آمریکا از چالش های بزرگی که در مسیر مذاکره برای رسیدن به توافق جامع با ایران وجود دارد، آگاه است.
" ویلیام هیگ" وزیر خارجه انگلیس نیز در خصوص اعلام خبر آغاز اجرای توافق هسته ای ایران و غرب گفت: " اجرایی شدن توافق هسته ای با ایران به مثابه موفقیت مذاکرات هسته ای برای حل این موضوع از طریق مسالمت آمیز است و از این که توافقی که در ژنو به آن دست یافته بودیم اکنون وارد مرحله اجرایی شده بسیار خرسندم و این نشان می دهد مذاکرات و راه حل مسالمت آمیز برای پرونده هسته ای ایران به موفقیت انجامیده است" .
واکنش های پارلمانی به اجرایی شدن گام اول برنامه اقدام مشترک در توافق هسته ای
" نوذر شفیعی" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به هماهنگی انجام شده برای اجرایی شدن گام اول توافق نامه ژنو از ۳۰ دی ماه جاری گفت: این توافق، یک مرحله از مراحلی است که در توافقنامه ژنو پیش بینی شده بود، اکنون در مرحله اجرایی شدن گام اول این توافقنامه هستیم و احتمالا یک گام دیگر باقی است و آن هم گام نهایی خواهد بود، هر چند ممکن است شرایطی به وجود آید که ناچار شویم یک گام میانی هم داشته باشیم.
" ابراهیم آقامحمدی" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به اجرای گام نخست توافقنامه ژنو از ۳۰ دی ماه جاری، اظهار داشت: آن چه که باید در این مرحله مورد تاکید قرار گیرد پایبندی به توافقات صورت گرفته است.
وی تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران پس از اجرایی شدن توافقنامه ژنو را خلاف روح توافقنامه ژنو خواند و تصریح کرد: براساس توافقات صورت گرفته، پایبندی و اجرایی کردن متن توافق ژنو برای هر دو طرف الزام آور است.
سومین دور مذاکرات ایران و ۱+۵ در ژنو یکی از سخت ترین و فشرده ترین مذاکرات در تاریخ پرونده هسته ای کشورمان ایران است، چراکه فعالیت شبانه روزی و ۲۴ ساعته را می طلبید، فشردگی این مذاکرات و تعهد مسئولین ایرانی تا جایی بود که وزیر خارجه کشورمان را با ویلچر پای میز مذاکرات می کشاند.
توافقی که در دور سوم مذاکرات حاصل شد بر اساس گام های اعتمادساز و دوجانبه صورت گرفت که ظاهرا این گام تنها از سوی طرف ایرانی با جدیت برداشته شده بود.
در حالی که" محمد جواد ظریف" ، وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری با خبرنگاران ایرانی، با اشاره به توافق اولیه اظهار داشت، " هیچ یک از مراکز غنی سازی تعطیل نمی شود، فردو و نطنز به کار خود ادامه می دهند، برنامه آب سنگین اراک با وضعیت کنونی ادامه می یابد، هیچ ماده ای از کشور خارج نمی شود، مهم تر از همه اینکه دنیا برنامه غنی سازی ایران را به رسمیت شناخته و قرار است تحریم ها کاهش یابد" .
این در حالی است که" جان کری" ، وزیر خارجه آمریکا در کنفرانس خبری که در ساعات اولیه توافق نامه برگزار شد، ادعا کرد، " در این توافق اولیه گفته نشده ایران حق غنی سازی دارد، در چهار گوشه ان پی تی چنین چیزی مطرح نشده و این سند هم نمی گوید که ایران حق غنی سازی دارد، این موضوع مورد توافق طرفین است و تحت توافق دو طرف است تا معلوم شود، غنی سازی ادامه داشته باشد یا خیر" .
هنوز جوهر مذاکرات خشک نشده بود که ایران اولین گام اعتمادسازی خود را برای اثبات صداقتش به طرف غربی، برداشت و از کارشناسان آژانس به منظور بازدید از تاسیسات آب سنگین اراک دعوت کرد؛ این دعوت که از سوی مقامات ایرانی به صورت رسمی انجام شده بود با استقبال آژانس و سفر یک روزه آنها مواجه بود.
همزمان با این مهم نیز نشست کارشناسی ایران و گروه ۱+۵ به همراه هیئتی از آژانس برای رسیدن به درک مشترکی از توافق ژنو در راستای اجرای این توافق در وین برگزار شد.
این نشست از روز دوشنبه آغاز شد و تا روز پنج شنبه ادامه داشت، هیئت ایرانی در این نشست، مذاکرات را قطع کرده و برای مشورت به تهران بازگشتند تا دو طرف بتوانند بر روی ساز و کار اجرای توافق نیز به تفاهم و درک مشترک برسند.
اما مذاکرات به دلایل مختلف فنی و سیاسی با موانعی از جمله گسترش تحریم های آمریکا علیه ایران مواجه شد که گفتگوها را با وقفه مواجه کرد.
مذاکرات کارشناسی ایران و ۱+۵ در پیچ و خم مسایل فنی، سیاسی و حقوقی و البته تعطیلات سال نو میلادی پس از یک ماه و نیم، هفته گذشته پایان یافت اما دو طرف با وجود رسیدن به راه حل، نتوانستند در ژنو بر سر چگونگی اجرای برنامه اقدام مشترک به توافق نهایی دست یابند.
برخی کارشناسان از همان ابتدای شروع بحث بر سر چگونگی اجرای توافق ژنو بر این نظر بودند که اجرای توافق بخش ها و لایه های پیدا و پنهان فنی، حقوقی، سیاسی، مالی، امنیتی و غیره دارد و با وجود بی اعتمادی میان دو طرف و نیز برخی زیاده خواهی ها از این کشورها به ویژه آمریکا این احتمال که مذاکرات به سختی پیش رود را پیش بینی کردند.
با همه دشواری ها و پیچیدگی ها برای رسیدن به درک مشترک از اجرای توافق چند مورد اختلافی باقی ماند که پای معاونان اشتون و ظریف را نیز دوباره به ژنو باز کرد.
" سید عباس عراقچی" ، معاون وزیر خارجه کشورمان و عضو ارشد تیم مذاکره کننده به همراه اعضای تیم کارشناسی ایران ۱۹ و ۲۰ دی ماه راهی ژنو شد تا با معاون" کاترین اشتون" ، نماینده ۱+۵ در مذاکرات درباره موارد اختلافی باقی مانده گفتگو کند.
در این میان کشورهای اروپایی نیز اشتیاق بیش تری به اجرای توافق دارشتند چراکه بسیاری از این کشورهای تحت تاثیر تحریم های یک جانبه اروپا و نیز آمریکا در چند سال گذشته متضرر شده اند.
از این رو در روزهای آینده کشورهای مختلف دنیا و به ویژه ایران و ۱+۵ منتظر شنیدن خبر آغاز اجرای توافق ژنو بودند چراکه در این راستا می توانستد علاوه بر گشایش های مالی و تجاری و اقتصادی، رویکرد تازه ای در عرصه بین الملل، منطقه و نیز ایران ایجاد کرده و جان تازه ای به رویکرد ها و اراده های سیاسی برای حل مسالمت آمیز مسایل بین الملل بخشند.
نهایتا شامگاه یکشنبه ۲۲ دی" سید عباس عراقچی" عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در نشست خبری با اصحاب رسانه گفت: " امروز نهایتا توافق بین ما و ۱+۵ در خصوص نحوه اجرای گام اول از اقدام مشترک، نهایی شد و طرفین به یک برداشت واحد از نحوه اجرا رسیدند، و نهایتا مشخص شد که در تاریخ ۲۰ ژانویه مطابق ۳۰ دی ماه گام اول اجرایی شود؛ همچنین موارد مربوط به اجرای توافق و نحوه آن در مذاکرات فشرده کارشناسی که بین طرفین نهایی شده بود غیر از چند مورد خاص که در مورد آن ها نیز جلسه ای هفته گذشته با" اشمید" داشتیم و به راه حل هایی رسیدیم" .
عراقچی تصریح کرد: " این راه حل ها به پایتخت ها منتقل شد و امروز مطلع شدیم ۶ کشور گروه ۱+۵ با راه حل ها موافقت کردند و در داخل جمهوری اسلامی ایران هم نهادهای ذیربط آن ها را بررسی کردند و موافقت خود را اعلام نمودند و این موافقت در تماس با" هلگا اشمیت" اعلام شد.
بعد از انتشار اخباری مبنی بر اجرایی شدن توافق اولیه ایران و ۱+۵ (آمریکا، انگلیس، روسیه، فرانسه، چین بعلاوه آلمان) از ۲۰ ژانویه، " باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا نیز با صدور بیانیه ای از توافق برای اجرای طرح اقدام مشترک استقبال کرده و از نمایندگان کنگره این کشور خواسته است از تصویب تحریم های تازه دست بردارند.
" جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا گفت: " گام بعدی در گفتگو با ایران در خصوص برنامه هسته ای این کشور بسیار دشوار خواهد بود.
کری تأکید کرد: " در حالیکه اجرای طرح عمل مشترک یک گام مهم بود، آمریکا از چالش های بزرگی که در مسیر مذاکره برای رسیدن به توافق جامع با ایران وجود دارد، آگاه است.
" ویلیام هیگ" وزیر خارجه انگلیس نیز در خصوص اعلام خبر آغاز اجرای توافق هسته ای ایران و غرب گفت: " اجرایی شدن توافق هسته ای با ایران به مثابه موفقیت مذاکرات هسته ای برای حل این موضوع از طریق مسالمت آمیز است و از این که توافقی که در ژنو به آن دست یافته بودیم اکنون وارد مرحله اجرایی شده بسیار خرسندم و این نشان می دهد مذاکرات و راه حل مسالمت آمیز برای پرونده هسته ای ایران به موفقیت انجامیده است" .
واکنش های پارلمانی به اجرایی شدن گام اول برنامه اقدام مشترک در توافق هسته ای
" نوذر شفیعی" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به هماهنگی انجام شده برای اجرایی شدن گام اول توافق نامه ژنو از ۳۰ دی ماه جاری گفت: این توافق، یک مرحله از مراحلی است که در توافقنامه ژنو پیش بینی شده بود، اکنون در مرحله اجرایی شدن گام اول این توافقنامه هستیم و احتمالا یک گام دیگر باقی است و آن هم گام نهایی خواهد بود، هر چند ممکن است شرایطی به وجود آید که ناچار شویم یک گام میانی هم داشته باشیم.
" ابراهیم آقامحمدی" عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با اشاره به اجرای گام نخست توافقنامه ژنو از ۳۰ دی ماه جاری، اظهار داشت: آن چه که باید در این مرحله مورد تاکید قرار گیرد پایبندی به توافقات صورت گرفته است.
وی تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران پس از اجرایی شدن توافقنامه ژنو را خلاف روح توافقنامه ژنو خواند و تصریح کرد: براساس توافقات صورت گرفته، پایبندی و اجرایی کردن متن توافق ژنو برای هر دو طرف الزام آور است.
