گزارش نشست خبری «بایدها و نبایدهای مذاکرات گام نهایی توافق ژنو» / بخش اول

روپاگاندا اجازه طرح انتقادات را نمی داد

وحید اشتری، دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین الملل (دیپلماسی معاهدات) آغاز کننده صحبت های این نشست بود. وی گفت: فضای امروز نسبت به فضایی که تا اندکی پیش حاکم بود، فضای مثبت تری است. پروپاگاندایی که بعد از حصول توافق شکل گرفته بود، امکان طرح هیچ انتقادی را به منتقدین نمی داد و آن را مخالفت با فتح الفتوح و گشایشی عظیم در فضای کشور معرفی می کرد. فضا خیلی روشن تر شده است. فشاری که تحت اثر برخی مواضع غلط داخلی، در فضای بین الملل به ما می آید، گشایش جدی در داخل رخ نداده است، زبان طلب کاری مقامات آمریکایی و غربی شدت یافته است و لذا الان در مورد این که استراتژی در پیش گرفته شده، چه نتایجی را در پی خواهد داشت، قابل فهم و مشخص است.

متن نهایی نباید تبدیل به سند و محروم کننده شود

سخنگوی کمیته صیانت از منافع ایران افزود: نکته ی قابل توجه این که متن نهایی حاصل از مذاکرات پیش رو، نباید به سندی تبدیل شود که ما را از حقوقی که به موجب NPT از آن ها برخورداریم، مستثنا سازد. متأسفانه در مذاکرات مربوط به گام اول موارد متعددی از تعهدات فراتر از NPT که متعهد به آن ها می شویم و رسانه ها از آن به عنوان تعهدات شبه پروتکلی یاد می کنند، به چشم می خورد و طبق زمزمه هایی که به گوش می رسد در مذاکرات مربوط به گام نهایی نیز مواردی از این دست متعدد است؛ از جمله در مورد بازرسی های و اطلاعاتی، محروم شدن از حق بازفرآوری، محدودیت در سقف غنی سازی، تعیین محدودیت در ایجاد زیرساخت های جدید، پذیرفتن محدودیت در ساخت سایت های جدید، تغییر مسیر برنامه ی هسته ای ایران از جمله با تعطیل کردن تأسیسات آب سنگین اراک.

گام ها باید متوازن باشد

اشتری ادامه داد: نکته ی دیگر در رابطه با متوازن بودن گام ها ست. مذاکره کنندگان باید در نظر داشته باشند که در هر لحظه ممکن است توافق به هم بخورد و در این صورت باید بین هزینه هایی که ما و دشمن پرداخت کرده ایم، توازن برقرار باشد. تصور کنید اگر توافق در همین گام اول ملغی شود، ایران سرمایه ای از اورانیوم غنی شده ی ۲۰ درصد خود را از بین برده است، در حالی که طرف مقابل تحریم قابل توجهی را لغو نکرده است.

وی در پاسخ به خبرنگار دولت که پرسیده بود: شما قائل هستید که باید در مذاکرات، امتیازی داده شود تا در مقابل بشود امتیازی گرفت؟ ، گفت: در مذاکره وارد معامله می شویم. بنا بر این بحثی در این نیست که باید چیزی داد تا چیزی به دست آورد. همین که ما با آن ها وارد مذاکره بر سر حق خود می شویم، نشان دهنده ی این است که قائل به مذاکره هستیم. اما بحث سر این است که در مقابل صرف نظر از چه حقوقی، چه امتیازاتی به دست می آید؟ اتفاقی که افتاد این بود که ما همه ی سنگ هایی که داشتیم را هزینه کردیم تا به تعبیر آقای روحانی در دیوار تحریم طرف مقابل ترک ایجاد کنیم.

در ادامه این نشست دکتر سعید زیباکلام، با اشاره به ضعیف شدن برنامه ی هسته ای در این مدت کوتاه، گفت: آن چه اهمیت دارد این است که پس از این مذاکرات، چه قدر از همین برنامه ی هسته ای ضعیف شده باقی خواهد ماند؟

مسئولین مذاکره کننده، مردم را محرم بدانند / مجلس به وظیفه خود عمل کند

وی با اشاره به رویه تیم مذاکره کننده برای محرمانه ماندن مذاکرات، گفت: باید مسئولین مذاکره کننده بر خلاف رویه ی پیشین خود مردم را محرم خود بداند. نماینده های مجلس باید بلافاصله از مخفی کاری های تیم آگاه شوند. اگر دیر آگاه شوند، هر چند چند صباحی بر خر مراد سوار باقی خواهید ماند، اما لعن و نفرین آیندگان را نصیب خود خواهید کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه برای گام اول و عدم تصویب تحریم های جدید هسته ای۶ ماه تعیین می شود، گفت: اما چرا وقتی به گام نهایی می رسیم که باید منجر شود به رفع همه ی تحریم های هسته ای، یک بازه ی زمانی طولانی مدت تعیین شده است؟

مذاکره کنندگان واقع بین باشند

سعید سرافراز، دبیر شورای تبیین بسیج دانشجویی، در ادامه این مراسم گفت: دولت در مذاکرات باید واقع بینی داشته باشد. یکی از این واقعیت ها این است که ارزیابی ها تأیید خواهد کرد که هسته ای یک بهانه است فقط. دلیل آن هم این که در این مدت مسئله ی حقوق بشر پررنگ شده است.

وی افزود: همه ی اتفاقات باید شفاف باشد. اگر مسئله نمی تواند رسانه ای شود، لا اقل نمایندگان مجلس در جریان قرار بگیرند.
درهای پیشرفت آینده را مسدود نکنید

دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی برق دانشگاه شریف به نکاتی درباره متن توافقنامه اشاره کرد: در مذاکرات فقط باید مسئله ی هسته ای مطرح شود. حمایت از سوریه و حزب الله، طرح مسئله ی موشکی و مسائلی از این دست نباید طرح شود.

وی با انتقاد از به رسمیت شناختن قطع نامه ها در گام اول افزود: باید خودمان را از مسئله ی استثنا بودن در بیاوریم. نباید ما مستثنای از ان پی تی باشیم. باید از همه ی حقوق برخوردار باشیم بدون این که آن ها نیازهایمان را تعیین کنند. ما نیازمان بیش از این حرف ها ست. ما به غنی سازی ۶۰ درصد احتیاج داریم. نباید به آسانی درهای پیشرفت آینده را مسدود کرد.

بیانیه بازدارنده مذاکره کنندگان مجلس شورای اسلامی

جواد کریمی قدوسی، در این نشست خبری گفت: امروز در صحن مجلس بیانیه ای را مطابق با واقعیات صحنه و خواست مردم و اساتید برای حفظ حقوق هسته ای و حقوق مسلم ملت ایران تهیه کردیم. یک ساعت قبل این بیانیه از تریبون مجلس قرائت شد. وی افزود: این بیانیه در تشویق و به خصوص بازدارندگی تیم مذاکره کننده موثر خواهد بود. وی با اشاره به بندهای این بیانیه، محور اصلی آن را تاکید بر روی حقوق ایران مبتنی بر NPT است. گفتیم نباید هیچ گونه محدودیتی برای هر گونه فعالیتی از جمله تحقیق و توسعه به وجود آید که در این صورت این امر مورد مخالفت نمایندگان خواهد بود و نمایندگان باید هر مقصری را معرفی کند. در بند دیگر گفتیم طرح هیچ بحث دیگری از جمله موشکی مجاز نخواهد بود.

نگرانی های زیادی وجود دارد

نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: ۱۵ روز قبل از رفتن به ژنو برآورد ما این بود که خروجی این نشست آنی نیست که حقوق ملت ایران را حفظ کند. در قالب سوال این نگرانی را در سوال از آقای ظریف طرح کردیم. چون متن توافقنامه همانی بود که ۵+۱ در نیویورک بین خودشان قطعی کرده بودند و قبل از بازگشت آقای روحانی به دست ما رسیده بود.

نماینده مردم مشهد در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره تصویب توافقنامه های بین المللی در مجلس گفت: در جلسه با وزیر خارجه و معاونانشان گفتیم طبق قانون، باید هر نوع موافقت نامه ای ولو با یک کشور کوچک آفریقایی باید توسط دولت پیشنهاد شود، بعد بیاید در مجلس تصویب شود، آن گاه اجرایی می شود. بان کی مون گفت این توافق نامه بین المللی است. بعد آقایان آمده اند اسمش را گذاشته اند برنامه اقدام مشترک و مدعی هستند امضا هم نکرده اند! این هم بر می گردد به مسائلی که در هیئت رئیسه مجلس است و سختی های کاری که در دفاع از حقوق ملت در مجلس داریم. همین بیانیه ی امضا شده هم با جنگ و جدال تصویب شد!

قدوسی در پاسخ خبرنگار دیگری پیرامون زمان این مذاکرات که همزمان با تعطیلی رسانه ها و دانشجویان -به عنوان ناظران اساسی توافقنامه – افتاده است، گفت: جای نگرانی وجود دارد. می دانیم می خواهند مسائل موشکی و اراک را طرح کنند. این اقدامات و نقدها و این جلسات بسیار مهم خواهد بود برای روشنگری و اثرگذاری.

من از منظر دیپلماسی توافق را نقد می کنم نه سیاسی

ناصر نوبری مهمان بعدی این نشست سخنان خود را با این سخن آغاز کرد: حضور بنده نه با رویکرد جناحی که به دلیل خاستگاه کارشناسی و تخصص دیپلماسی ام است. بنده بیشترین مسئولیت را در دولت های موسوی، هاشمی و خاتمی داشتم. در زمان احمدی نژاد هیچ مسئولیتی نداشتم

وی با اشاره به ماجرای پلاکاردهای ضد آمریکایی در آستانه ۱۳ آبان امسال و جنجال های سیاسی اش، به نقل خاطره ای پرداخت: زمانی که ما با شوروی در سطح مسئولینی چون آقای هاشمی مذاکره می کردیم در تهران شعار مرگ بر شوروی گفته می شد. و این تضادی ندارد. بلکه کمک به کار دیپلمات است. انتقاد من به عنوان یک کارشناس به این توافقنامه است.

نتیجه انتخابات باعث مصونیت نیست باعث مسئولیت است

وی افزود: این حماسه سیاسی که توسط ملت رخ داد، این تغییراتی که رخ داد، باعث مصونیت تیم مذاکره کننده نیست. بلکه باعث مسئولیت بیشتر این تیم است. تیمی با این پشتوانه ملت و رهبری رفته است چه بدست آورده است؟

خلاف نظر آقای ضرغامی انتقادات کمک به تیم مذاکرات است

سفیر سابق ایران در شوروی، با اشاره به سخنان اخیر رهبر عزیز انقلاب گفت: رهبری با این سطح حمایت از تیم مذاکره کننده، گفتند مطالبه ی مردم، حلال مشکلات است. هر چه قدر ما مردم را بیشتر آگاه کنیم، هر چه مطالبه ملی بیشتر شود، بر خلاف آنچه آقای ضرغامی گفتند و اجازه به منتقدان توافقنامه ندادند، باعث تقویت تیم مذاکره کننده می شود. اگر مردم خاموش باشند، آنها هر چه بخواهند به تیم مذاکره کننده تحمیل کننده است.

وی با اشاره به سخن آقای اوباما درباره حضور منتقدان غرب در ایران گفت: ما به جریان اصلی مذاکرات داریم کمک می کنیم خلاف نظر آقای ضرغامی. بر خلاف حرف ضرغامی که صحبت های مخالفان را در رسانه سانسور می کند، باید این صحبت ها را مطرح کرد و مطالبه ی ملی را افزایش داد تا تیم مذاکره دست بالاتری داشته باشند.

چقدر حفره های حرفه ای گذاشتند!

وی افزود: اولش که شنیدم توافق شده است خیلی خوشحال شدم. خانواده ام را همان موقع از خواب بیدار کردم. بعد که توافقنامه را دیدم، واقعا نگران شدم. چقدر حفره های حرفه ای گذاشتند! نامه سرگشاده نوشتم به رئیس جمهور که در رسانه ها هست

می خواهند هسته ای فقط دکور باشد!

دیپلمات با سابقه کشورمان گفت: آن ها فهمیده اند که ما لیبی نیستیم که درخت اتمی را ریشه کن کنند. بل که می خواهند این درخت را خشک کنند. یعنی یک دکوری باقی بماند. از این به بعد ما در جا خواهیم زد. ۲۰ درصد رسیده بودیم برگرداندند به زیر ۵ درصد! برنامه هسته ای ناقص که آنها را نگران نمی کند. یعنی اساس استراتژیشان این است که کاری کنند که این درخت ظرف چند سال به صورت اتوماتیک خشک شود.

تا الان اساس استراتژی ما این بود که ما اهرممان را که رشد صنعت هسته ای بود، جلو می بردیم. اتفاق بدی که در گام اول رخ داد، این بود که ما این اهرم را از دست دادیم. یعنی ما در این گام درجا می زنیم. یعنی تعداد سانتریفیوژها ثابت، وضعیت پیش رفت آب سنگین متوقف، … خواهد ماند. اما آن ها اهرمشان که تحریم های نفتی و بانکی بود را برای خود حفظ کردند. حالا مذاکرات به گونه ای پیش می رود که ما اهرممان را کنار گذاشته ایم، اما آن ها اهرمشان را حفظ کرده اند.

سفیر سابق ایران در شوروی ادامه داد: مطالبه ملی را در ۶ بند بگویم:

غنی سازی دکوری نمی خواهیم!

یک) بحث غنی سازی؛ اگر آن بند نبود به نفع ما بود! در حالی که دوستان گفتند این قید پیروزی ماست. مطالبه ما این است که غنی سازی را برای بازی نمی خواهیم. دوستان مذاکره کننده! مردم هوشیارند. غنی سازی دکوری نمی خواهیم. اینها می خواهند ۱۹ هزارتا را بیاورند به ۴-۵ هزارتا. یعنی ۳۰ سال بچرخد تا یک سال بوشهر را تامین کند! ما غنی سازی صنعتی می خواهیم. همین ۱۹ هزارتا هم کم است

دو) طبق ان پی تی حق داریم آب سنگین داشته باشیم. می خواهند این را تعطیل کنند. آنقدر این نگرانی را طول خواهند داد تا تبدیلش کنند به آب سبک بشود. در موافقت نامه نباید، تعطیلی، نیمه تعطیلی، اوراق کردن، آب سبک کردن و… اشاره شود

بهانه داده اند برای بحث موشکی!

سه) اگر می خواستیم قطع نامه ها را اجرا کنیم که دیگر توافق به چه معنی است؟ اگر قرار بود قطع نامه را اجرا کنیم که احمقانه بود. چرا رفتیم ژنو؟ اینکه آوردیم آدرس یک کلمه کلی است! یعنی یک باخت. اگر می خواستیم اجرا کنیم که تحریم ها اتوماتیک برداشته می شود. الان که ادعای بررسی بحث موشکی دارند به خاطر همین بهانه « آدرس» کردن است!

چهار) اینها نباید تحقیقات را محدود کنند. در گام نهایی می خواهند تلاش کنند تحقیقات را محدود کنند و این خط قرمز ما ست.

با این تحریم ها هیچ کشوری زیر بار اعتماد سازی نمی رود

پنج) تحریم های اصلی نفتی و بانکی باید به محض آغاز گام نهایی باید برداشته شود، نه این که موکول شود به پایان گام. ژاپنی ها که زیر تحریم و فشار اعتمادسازی نکردند. داشتند زندگی شان می کردند تنها بازرسی ویژه هسته ای داشتند. هیچ کشوری در دنیا در پرتوی چنین تحریم هایی زیر بار اعتمادسازی نمی رود.

شش) این کلمه ی درازمدت تحمیلی است. چرا ما باید در کوتاه مدت کارهایمان را بکنیم، آن ها در درازمدت کار کنند. جوابش را کری اخیراً داد. او گفت ایران باید تصمیمات سخت بگیرد. مگر دیگر چه تصمیمی برایمان مانده است؟ ظریف جواب می دهد که ما تصمیم گرفته ایم که سلاح نسازیم و این برایمان سخت نیست. اما ما می گوییم که این که سلاح نسازیم که تصمیم جدید نیست. معلوم است که در ذهن کری چیز جدیدی است.

رویکرد من تاجرانه است! چیز خیلی بیشتری می شد به دست آورد

نوبری افزود: رویکرد من اتفاقا خیلی تاجرانه و دلال مآبانه است. روی کرد من مقاومت و پایداری و جنگ و صیانت از فلان و فلان نیست. می گویم باید برویم برای مردم نان در بیاوریم. رویکرد من این است که با این جنس خیلی بیشتر می توانستیم بیشترین امتیاز را بگیریم. جنس اصلی را دادیم رفتیم.

مجلس طبق قانون باید موظف است ورود کند

وی با اشاره به صحبت های کریمی قدوسی، ادامه داد: برای هر بند قانون اساسی، آیین نامه ی اجرایی وجود دارد. برای این بند هم در سال ۷۱ آیین نامه تصویب شده است و به جزئیات مطرح شده. در این آیین نامه آمده است که در هر توافق بین المللی اگر حق یا وظیفه ای برای ایران بار شود، باید در مجلس تصویب شود؛ حتی اگر هیچ کدام از این اسامی مبایعه نامه، توافق و … روی آن نباشد. بنا بر این طبق این آیین نامه در همین شرایط فعلی هم باید در مجلس مطرح شود و به تصویب برسد.

در فصل دوم همان آیین نامه، بند ز آمده است که موافقت نامه ای که هر نوع محتوایی داشته باشد، اگر یک ناظر بین المللی داشته باشد، باید در مجلس بررسی شود. بنا بر این با استفاده از این بند، هم مجلس قانوناً موظف به ورود است.

اما در توافق نامه یک بند گنجانده اند برای فشار بر مجلس (بند همه یا هیچ) . به مجلس می گویند یا باید توافق و از جمله پروتکل الحاقی را تأیید کنی، یا کل موافقت نامه هوا می شود.

اینها بیشتر از پروتکل را مطالبه می کنند!

نماینده مردم مشهد در واکنش به سخنان آقای نوبری گفت: این را پذیرفته اند که توافق را به مجلس ببرند و تصویب کنند. الان به این نتیجه رسیده اند که مجلس آمادگی تصویب را ندارد. به صورت رسمی به ما می گویند که رسماً اعلام کنید که ما به صورت داوطلبانه پروتکل را اجرا خواهیم کرد. اما در واقع الان دارند بسیار فوق پروتکل از ما مطالبه می کنند.

ریشه بحران با همین تیم فعلی در زمان خاتمی شروع شد

دیپلمات کشورمان گفت: مشکل ما در دیپلماسی این بوده که یا همیشه افراطی بوده ایم و یا تفریطی؛ یا رادیکالیزم افراطی و یا وادادگی. یک راه حرفه ای بینابینی در این وسط وجود دارد. جواب من این است که نه در دوره ی گذشته کارمان درست بوده و نه الان. ریشه ی این مشکلات و بحران از خاتمی شروع شد، با همین تیم فعلی. یعنی آن جا هم همین اشتباه را کردند. یعنی به صورت یک طرفه همه امتیازی داد و بعد هم آن ها گفتند که باید تعطیل کنید تا ما اعتماد کنیم. آتش این بحران را همین تیم با اشتباه در مذاکره شعله ور کردند با امتیازدهی یک جانبه و منتظر اعتماد. باید گام در مقابل گام جلو رفت. شما ماشینتان را به نام طرف نمی کنید و بعد منتظر بمانید که او برگردد و پول ماشین را بدهد. خوب معلوم است که بر نمی گردد. احمدی نژاد هم مشکل را بیش تر کرد.