بافت فرسوده خرم آباد درآستانه تبدیل شدن به یک بحران اجتماعی

به گزارش لرستان خبر، بافت های فرسوده اگر چاره جویی منطقی برای سامان دهی آنها نشود خود می تواند شروع کننده مشکلات سریالی در حد خرد و کلان شود، به طور مثال چنین مکانهایی دارای ظرفیت منفی در بحث تهدیدات، اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، زیست محیطی و امنیتی هستند.

اما مسئله ای که اهمیت دارد این است که وجود یک خانه یا چندین خانه فرسوده در یک بافت، به تنهایی دارای ضرر شخصی یک یا چند نفر نیست بلکه دارای آثار مخرب اجتماعی و فرهنگی در سطح جامعه است.

شهر خرم آباد به دلیل محاصره شدن درمیانه دو کوه و امتداد در مسیر رودخانه به صورت طبیعی با کمبود فضا و زمین مواجه است و اگر بتوان  خانه های موجود در بافت فرسوده را نوسازی کرد بر طبق آمار به ازای هر واحد مسکونی می توان 3 واحد جدید را جایگزین آن کرد.

شهر خرم آباد دارای بافت فرسوده به مساحت 270 هکتار است که از طرفی می تواند یک فرصت برای بازآفرینی فضای شهری باشد و از طرفی می توان آن را یک تهدید اجتماعی قلمداد کرد.

 کل مساحت قانونی شهر در حدود 3475 هکتار است که از میان محلات شهر نیز، 28 محله فرسوده هستند که مساحتی را در حد 7 درصد را تشکیل می دهند.

عده ای معتقدند که بافت فرسوده به تنهایی دارای ظرفیت منفی نیست ومی توان با نوسازی بافت بر پایه معماری ایرانی اسلامی فرصتی برای بروز و ظهور معماری اصیل و سنتی را در شهر فراهم کرد و آن را به عنوان الگو به دیگر محلات و نقاط شهر تسری داد.

بافت فرسوده به طور کلی دارای مشکلات ساختاری است که مهمترین آنها شامل عدم دسترسی مناسب وسایل ماشینی به دلیل تنگ و باریک بودن کوچه ها، فرسودگی مصالح، عدم وجود فضای سبز و بازی کودکان، کمبود فضاهای ورزشی و فرهنگی  و کمبود فضاهای درمانی  اشاره کرد.

 از دیگر مشکلات بافت های فرسوده می توان عدم وجود پارکینگ های عمومی، پایین بودن کیفیت زندگی در بافت، وجود کوچه هایی با شیب بسیار تند مانند سایت پشته و  برخورداری نامناسب از خدمات شهری اشاره کرد.

وجود کمبودهای این چنینی در بافت فرسوده خرم آباد، سبب به وجود آمدن تهدیداتی از جمله زلزله، ترافیک داخل بافت، مهاجرت روستائییان به بافت های فرسوده و مهاجرت اهالی با اصالت محلی از بافت به بیرون آن، اشاره کرد.

شکل گیری بعضی آسیب های اجتماعی مانند دزدی، خرید و فروش مواد مخدر، رشد بزهکاری و به طور کل نا امنی از دیگر تهدیدات چنین مکانهایی است.

رشد مهاجرت روستاییان به بافت های فرسوده به دلیل ارزان بودن قیمت مسکن، مشکل فقر، پدید آمدن بعضی آسیب های اجتماعی مانند، دزدی، خرید وفروش مواد مخدر و مشکلات دیگر از دیگر تهدیدات این فضاهاست.

البته باید در نظر داشت این محله ها دارای بعضی نکات مثبت نیز هستند که می توان به عنوان یک فرصت برای اصلاح طراحی و شیوه ساخت و ساز بافت از آن استفاده کرد.

در بافت های فرسوده شهر خرم آباد نیز نقاط مثبت فراوانی وجود دارد که صمیمیت و روابط همسایگی بالا بین ساکنان، ارزان بودن اجاره بها و قیمت مسکن، دسترسی آسان به سایر نقاط شهر، تمایل زیاد ساکنان به نوسازی و بهسازی مسکن، تمایل زیاد ساکنان به نوسازی و بهسازی مسکن، بالا بودن میزان تمایل به زندگی در محله، که هر کدام از دلایل فوق، فرصتی مناسبی برای سیاست گذاران بخش بهسازی مسکن شهر است. 

بسیاری از کارشناسان معتقدند، نداشتن توجیه اقتصادی و ارزش افزوده برای مالک، مهمترین مشکلات در سر راه نوسازی بافت فرسوده استان لرستان و شهرستان خرم آباد است.

مسئله ای که بسیار بدیهی است این نکته است که اگر برای بافت های فرسوده شهر هزینه ای نشود، به ناچار باید هزینه های دیگر از جمله هزینه امنیتی و اثار سوء اجتماعی و فرهنگی را جایگزین آن کرد.

 به طور کلی دو نگرش در مورد نوسازی بافت فرسوده در تجربه جهانی وجود دارد  که در دیدگاه اول، تخریب و نوسازی به عنوان تنها راه حل پیشنهادی مطرح می شود.

از منظر دیدگاه  دوم باز زنده سازی و مرمت مشروط  در قالب طرح جامع شهری پیشنهاد می شود

 در این دیدگاه اعتقاد بر این است که، مرمت بافت های فرسوده باید با برنامه ریزی در قالب یک طرح جامع شهری ارائه شود و خاطرات تاریخی و فرهنگی یک بافت باید حفظ شود اما نباید نوسازی تکرار دیروز باشد و باید سیر تحولی داشته باشد.

شهر خرم آباد به دلیل  تمدن کهنه خود وسیر تاریخی که در آن جاری بوده، داری میراث فرهنگی غنی است که نمونه های بسیاری از آن هم اینک در میان بافت فرسوده به یادگار مانده است.

بنابراین دیگاه دوم یا همان باز زنده سازی یگانه طرحی است که می تواند در مورد بافت سنتی شهر خرم آباد اجرایی شود.