بدون دوست، هرگز!

شما چند دوست صمیمی دارید؟ آیا وجود دوستان لازم و ضروری است؟   نقش آنان در زندگی تان چقدر اهمیت دارد؟ به نظر شما  داشتن دوست با سلامت روان ارتباطی دارد؟ و…

یکی از راه‏های ارتقای سلامت روانی جامعه، معرفی و شناساندن اصول بهداشت روانی به مردم می‏باشد. بهداشت روانی دارای اصول مختلفی است؛ از جمله: احترام فرد به شخصیت خود و دیگران، انعطاف‏پذیری، توجه به زمینه‏ های آسیب‏ پذیر، برقرار کردن روابط صمیمانه با دیگران و… . در این میان، اصل برقرار کردن روابط صمیمانه با دیگران، از آن حیث که هم دارای آثار فردی و هم اجتماعی است، یکی از مهم‏ترین اصول به شمار می‏رود. بی‏ شک، انسان ناگزیر از برقراری روابط اجتماعی است و نمی ‏توان زندگی را بدون مراوده و برخورد با دیگران به راحتی ادامه داد. منتها آنچه در این زمینه مهم و تأثیرگذار بر میزان سلامت انسان و نحوه زندگی اوست، چگونگی برقراری این روابط می‏باشد. تنها رفت و آمد و دوستی ‏های سطحی برای یک زندگی سالم کافی نیست. چه بسا کسانی که با انسان‏های متعددی در طول زندگی خود رابطه داشته‏ اند و بنا به مقتضای کار یا موقعیتشان افراد زیادی را می‏ شناسند، ولی از حس تنهایی و افسردگی رنج ببرند. لازم است انسان با اطرافیان خود نه فقط برای برطرف شدن احتیاجاتش، بلکه برای محبت کردن و عشق ورزیدن و توجه به نیازهای آنها نیز تعامل داشته باشد تا از خودبینی و بی‏ توجهی به احساسات و مسائل دیگران که از مشکلات روانی به شمار می ‏آیند به دور باشد و از آثار مطلوب این‏گونه تعاملات نیز برخوردار شود. بخصوص در فضای کنونی حاکم بر جوامع که انسان‏ها را به سمت تنهایی و انزوا سوق می‏ دهد، برقراری روابط صمیمانه یکی از مۆلفه‏ های اصلی سلامت روان به شمار می ‏رود. از این‏رو، ضروری است که چگونگی و آثار روابط اجتماعی صمیمانه با دقت مورد بررسی قرار گیرد و به عنوان راهی مۆثر برای دست‏یابی و ارتقای سلامت روانی معرفی گردد.

همه انسانها در زندگی اجتماعی خود ناگزیرند افراد خاصی را به عنوان دوست انتخاب کنند و با آنان روابط صمیمانه‏ تری داشته باشند. در این رابطه های صمیمانه یکی از نیازهای عاطفی و روانی انسان که نیاز به «پیوندجویی» است، مرتفع می شود.

برقراری روابط دوستانه و صمیمانه، ابراز محبت وعلاقه،   اعتماد و خودفاش سازی دو جانبه، همکاری،   داشتن یار و همدم به هنگام گرفتاری و آلام روحی و داشتن دوستی های پایدار و مساعد با دیگران بر روی شخصیت انسان فوق‏العاده‏ تاثیرگذار است و یکی از نشانه های بهداشت و سلامت روان محسوب می شود. بر اساس پژوهش منتشر شده در ژورنال «اپیدمیولوژی و بهداشت جامعه» ، سلامت روانی زنان و مردان در میانسالی، بستگی دارد به داشتن حلقه وسیعی از دوستان (حداقل ۱۰ نفر) که یکدیگر را به صورت منظم ملاقات می کنند. البته در سلامت روانی زنان، داشتن دوست نقش موثرتری دارد.
در تحقیقی دیگر که برروی زنان افسرده و غیر افسرده انجام گرفته، مشخص شده است که زنان افسرده، هیچ دوست صمیمی و پشتیبانی نداشته اند. اهمیتِ دوست‏ یابی به قدری است که حضرت علی (ع) فرموده اند: «دوستان برطرف‏کننده غم‏ها و اندوه‏ها هستند. »

با توجه به اهمیت دوستی در زندگی، در این یاداشت سعی کرده ایم به برخی از آثار مثبت این نوع معاشرت ها بر سلامت روان اشاره نمائیم:

نشاط  و شادکامی: روان شناسان معتقدند ” انسانها هرگز نمی توانند بدون داشتن روابط صمیمانه با اطرافیان خود احساس شادکامی و سرور داشته باشند”. نشاط درونی همیشه از طریق ارتباطات محبت آمیز و سالم با افراد مورد علاقه بدست می آید. تحقیقات متعددی نیز نشان داده است که داشتن روابط اجتماعی غنی و رضایتمند و معاشرت سالم و حمایتی با دوستان از جمله ویژگی های افراد با نشاط و شاد است، بنابراین دوستان هر فردی می توانند با حمایت عاطفی خویش، همچون ارمغان شادی بخشی باشند که موجب ارتقای سلامت روان و ذهن  شوند.

آرامش ذهن: آرامش روح، گمشده بسیاری از آدمها در دنیای امروز است. داشتن روابط صحیح و سالم با دیگران یکی از ساده ترین روش های دستیابی به آرامش و در آغوش گرفتن آن است. داشتن یک شبکه اجتماعی غنی حمایت شده، همچون سپری در مقابل مصائب است که باعث می شود فرد هیچ گاه احساس تنهایی نکرده و این اطمینان را داشته باشد که به هنگام اضطراب و یا در شرایط ناخوشایند زندگی، می تواند بر این شبکه حمایتی پناه برده و بر آن تکیه کند. داشتن چنین پوشش حمایتی به خودی خود باعث می شود که  فرد وقایع تلخ زندگی و موقعیت‏های فشارزا را کمتر آزارنده و تهدید کننده ارزیابی کند و به موجب آن نیز  از آرامش خاطر بهره مند شود.

احساس امنیت: داشتن روابطی صمیمانه همراه با حس برادری و اعتماد به دیگران، ارضاکننده ترین پیوندی است که باعث می شود فرد احساس امنیت کند و به موجب آن نیز خواستار  حفظ حرمت خود و دیگری باشد. در این حالت امنیتی، فرد به یقین می داند که دوست او امین است و در همه حال حافظ جان، مال، ناموس، آبروی اوست، لذا به همین سبب از خیانت و تنهایی نمی ترسد و سلامت روح و امنیت خاطر خواهد داشت.
دوست

امیدواری: امید یکی از مولفه های اصلی سلامت روان است و داشتن روابط صمیمانه با دیگران، باعث امیدواری می شود.

کسی که با دیگران ارتباط مساعدی دارد می داند پیامدهای خوشی در انتظار اوست و این انتظار پاداش، انگیزه عملی  می شود که فرد در جهت برقراری روابط سالم و صحیح با دیگران گام بردارد. از سوی دیگر فرد می داند افرادی حمایت کننده در اطراف او هستند که این خود نیز زمینه امیدواری را فراهم می کند. وقتی فرد دچار مشکلی می شود و یا  تحت فشاراست به یقین می داند کسانی هستند که سعی می کنند مشکل او را برطرف سازند و همراه او باشند. این حمایت اجتماعی باعث می شود از استرس و فشار روانی فرد کاسته شده و  دلگرم و مطمئن شود و با امید بیشتری برای مقابله و حل مسئله پیش رود. به دیگر سخن، امید بسان یک احساس اطمینان است که با وجود ناکامی ها و یا شکست های موقت می تواند ادامه داشته باشد در این صورت است که فرد اگر حتی موفق هم نشود و یا نتواند کاری انجام دهد، می تواند با درک همدلی دیگران شرایط سخت را راحت تر تحمل کند. این حس تنها نبودن برای او امید واقعی است.

احساس ارزشمندی: اعتماد به نفس و احترام به خود یکی از مهمترین ملاک های روان سالم است. اعتماد به نفس، احساس کفایت و ارزشمندی و هویت داشتن یکی از انگیزه های روانی هر فردی برای بقا و شکوفایی استعدادهای نهفته است و بالا بودن آن  باعث می شود فرد از بسیاری مشکلات و ناراحتی های روانی چون احساس حقارت، بی پناهی، دلسردی و… به دور باشد.

بخشی از اعتماد به نفس، با حضور دیگران ساخته شده و بارور می شود. وقتی فرد احساس کند که مورد تائید و پذیرش و یا علاقه و محبت دیگری و یا دیگران است،   نیاز به احترام او از سوی دیگران غنی شده و باعث می شود فرد احساس مثبتی نسبت به خود داشته و به عزت نفس دست یابد. لذا، می توان گفت یکی از مهمترین راه های دریافت عزت نفس برقراری روابط عاطفی و صمیمانه با دیگران است.

منبع: تبیان