توصیه های متخصص پزشکی ورزشی درباره ورزش در آلودگی هوا

به گزارش پایگاه رسمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، دکتر شهرام محقق با اشاره به اثرات منفی ورزش در هوای آلوده بر بدن اظهار داشت: با وجود تاثیرات مثبت ورزش بر سلامت جسم و روح، باید توجه داشت که ورزش در هوای آلوده ممکن است سبب تشدید اثرات منفی آلودگی هوا بر انسان شود. زیرا اولاً در حین ورزش میزان تهویه ریوی و ظرفیت انتشار گاز در ریه افزایش یافته و امکان ورود میزان بالاتری از ذرات معلق و گازهای آلوده را به داخل بدن فراهم می سازد.

متخصص پزشکی ورزشی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: بررسی ها نشان داده که در حین ورزش، میزان جایگیری ذرات معلق در ریه بطور مستقیم متناسب با میزان تهویه ریوی در دقیقه است و در مقایسه با تنفس های سطحی و سریع، تنفس های عمیق و آهسته سبب رسوب میزان بالاتری از این ذرات در ریه می شوند. میزان رسوب ذرات معلق کمتر از یک دهم میکرون در ریه در حین ورزش با شدت متوسط حدود ۵ برابر حالت استراحت گزارش شده است.

دکتر محقق تصریح کرد: از سوی دیگر در حین ورزش بخصوص ورزش با شدت بالا، به دلیل اینکه تنفس عمدتاً از طریق دهان صورت می پذیرد، مواد آلاینده و ذرات معلق بدون عبور از سد مخاط بینی که امکان جذب و به دام اندازی آلاینده های هوا را دارد، به طور مستقیم وارد مجاری هوایی پایین تر و ریه ها می شود. به همین دلیل برخی آلاینده های هوا نظیر ازن و اکسیدهای نیتروژن در حین ورزش حتی در غلظت های پایین سبب ایجاد آسیب های ریوی می شوند که در حالت استراحت فقط با غلظت های بالای این آلاینده ها ایجاد می شوند.

این متخصص پزشکی ورزشی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت میزان نفوذ ذرات معلق به داخل ریه به اندازه این ذرات بستگی دارد بطوری که ذرات کمتر از دو و نیم میکرون و بویژه کمتر از یک دهم میکرون شانس بیشتری برای رسیدن به بافت ریه داشته و ذرات بزرگتر از آن عمدتاً در مجاری هوایی بالاتر به دام می افتند. از آنجایی که در گازهای خروجی از اگزوز خودروها عمدتاً اندازه ذرات معلق کمتر از دو و نیم میکرون است انجام ورزش در فضای باز در نزدیکی بزرگراه ها و مراکز تراکم خودروها با احتمال خطر بیشتری همراه بوده و با افزایش فاصله از این مراکز تعداد ذرات معلق بصورت قابل ملاحظه ای کاهش می یابد. به نحوی که در فاصله ۸۰ متری از یک بزرگراه فرضی تعداد ذرات معلق در حدود یک سوم این تعداد در فاصله ۳۰ متری از این بزرگراه در شرایط مشابه است.

وی افزود: همچنین استنشاق گازهای خروجی خودروها بصورت تازه، احتمال آسیب رسانی را بالا می برد که بدلیل اثرات هم افزایی آلاینده ها در داخل بدن است. عامل مهم دیگر در افزایش یا کاهش غلظت ذرات معلق، شدت و جهت باد است. به نحوی که سبب کاهش قابل ملاحظه غلظت در مناطق بالادستی و افزایش غلظت در مناطق پایین دستی وزش باد می شود.

دکتر محقق در ادامه گفت: برخی آلاینده ها در کوتاه مدت اثرات اختصاصی تری بر روی بیماران دارند. برای مثال آلاینده های مونوکسیدکربن و ذرات معلق با ایجاد اسپاسم و تنگی عروق کرونر سبب تشدید بیماری های قلبی عروقی و پر فشاری خون می شوند. به همین دلیل میزان سکته های قلبی و مغزی در شرایط آلودگی هوا افزایش می یابد. آلاینده های ازن و دی اکسیدگوگرد بیشتر برای بیماران ریوی بویژه بیماران آسمی و یا کسانی که زمینه آلرژی های تنفسی را دارند مشکل آفرین بوده و سبب ایجاد یا تشدید بیماری زمینه ای آنها می شود. دی اکسید گوگرد در برخی ورزشکاران به عنوان علت اصلی آسم ناشی از ورزش که به معنی ایجاد حملات آسم در حین ورزش است معرفی شده است.

وی افزود: بطور کلی ورزشکاران استقامتی نظیر رشته های دو، دوچرخه سواری، پیاده روی نسبت به اثرات منفی آلاینده ها حساس تر از ورزشکاران قدرتی و سرعتی نظیر وزنه برداری و دوی سرعت هستند. شواهد بسیار نشان می دهد که ورزشکاران رده بالا و حرفه ای بخصوص آنهایی که در آب و هوای سرد ورزش می کنند یا شناگران، مستعد بروز مشکلات راه های تنفسی هستند و به همین دلیل نسبت به اثرات آلاینده های هوا حساس تر می باشند. همچنین تطابق با آلاینده های هوا به معنی تمرین در شرایط آلودگی هوا به منظور آمادگی برای انجام مسابقه در چنین شرایطی از لحاظ علمی بدلیل ایجاد و تشدید اثرات آلاینده ها بر بدن ورزشکار مردود بوده و توصیه نمی شود.