بیماری های شایع خونی ناشی از کم خونی

به گزارش افکارنیوز ، کم خونی به حالتی گفته می شود که تولید گلبول های قرمز یا هموگولبین در خون کاهش می یابد. هموگولبین قسمت اصلی سلول های قرمز است و وظیفه آن جابجایی اکسیژن در خون و بدن است. اگر سلول های قرمز یا هموگلوبین در خون شما کاهش پیدا کنند یا حالت غیرعادی داشته باشند، سایر سلول های بدن به میزان کافی اکسیژن دریافت نمی کنند. علائم بیماری کم خونی، مانند خستگی و ضعف، به این دلیل ایجاد می شوند که اندام های مختلف بدن برای انجام وظایف خود اکسیژن کافی دریافت نمی کنند. کم خونی یکی از شایع ترین بیماری ها در سراسر جهان است. خانم ها و افراد مبتلا به بیماری های مزمن بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. نکاتی که در رابطه با این بیماری باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

برخی از انواع بیماری کم خونی ارثی هستند و نوزادی که والدینش به این بیماری مبتلا هستند، از هنگام تولد به این بیماری مبتلا خواهد بود.

خانم هایی که در سنین باروری قرار دارند بیشتر در معرض کم خونی ناشی از کمبود آهن قرار دارند علت این امر در این سنین خونریزی های ماهیانه و نیاز نوزاد برای تغذیه در دوران بارداری است.

افراد مسن نیز به دلیل تغذیه نامناسب یا استفاده از داروهای گوناگون بیشتر در معرض این بیماری قرار دارند.

کم خونی انواع گوناگونی دارد. هر نوع دارای علل و راه های درمان متفاوتی است. کم خونی ناشی از فقر آهن شایع ترین نوع کم خونی است که می توان آن را با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و مصرف مکمل های آهن درمان کرد. حتی برخی انواع کم خونی، مانند انواعی که در دوران بارداری ایجاد می شوند، کاملاً طبیعی تلقی می شوند. اما برخی انواع دیگر کم خونی خطرناک هستند و ممکن است برای فرد مشکلات عدیده ای تا پایان عمر ایجاد کند.

علل

در کل بیش از ۴۰۰ نوع کم خونی وجود دارد که همه این انواع را می توان در سه گروه زیر دسته بندی کرد:

کم خونی ناشی از خونریزی
کم خونی ناشی از کاهش تولید سلول های قرمز سالم یا تولید سلول های معیوب
کم خونی ناشی از تخریب سلول های قرمز

کم خونی ناشی از خونریزی

سلول های قرمز خون ممکن است به دلیل خونریزی، کاهش پیدا کنند. معمولاً این خونریزی ها به تدریج و در طول زمان صورت می گیرند و عموماً خیلی دیر تشخیص داده می شوند. چنین خونریزی هایی عمدتاً نتیجه عوامل زیر هستند:

اختلالات گوارشی مانند زخم معده، زخم بواسیر، التهاب معده و سرطان.
استفاده از برخی داروهای مولد زخم معده مانند آسپرین و بروفن.
قاعدگی و زایمان در خانم ها، خصوصاً اگر شدت خونریزی زیاد باشد و زایمان ها متوالی باشند.
کم خونی ناشی از کاهش تولید سلول های قرمز سالم یا تولید سلول های معیوب

در این نوع کم خونی، بدن یا سلول های قرمز کمی تولید می کند، یا سلول هایی که تولید می کند معیوب هستند. در هر صورت، کم خونی به وجود می آید. علت کاهش تولید سلول های قرمز سالم یا تولید سلول های معیوب می تواند کمبود مواد معدنی ضروری یا ویتامین های مورد نیاز سلول های قرمز باشد. حالاتی که از این نوع کم خونی حاصل می شوند عبارتند از: کم خونی ناشی از فقر آهن، کمبود ویتامین، ایجاد مشکل در مغز استخوان و سایر مشکلات مربوط به سلامتی.

کم خونی ناشی از تخریب سلول های قرمز

اگر سلول های قرمز بیش از حد آسیب پذیر باشند و نتوانند فشار ناشی از گردش خون را تحمل کنند، خیلی زود شکسته شده و از بین می روند. این فرایند نیز به نوعی کم خونی منجر می شود که به آن کم خونی همولتیک گفته می شود. کم خونی همولتیک ممکن است هنگام تولد در بدن نوزاد وجود داشته باشد یا بعدها در طول زمان شکل گیرد. برخی عوامل شناخته شده این نوع کم خونی عبارتند از:

ویژگی های ارثی
برخی عوامل فشارآورنده مانند عفونت ها، داروها، نیش و سم برخی جانوران مانند مار و برخی مواد غذایی
سموم منتشر شده از بیماری های مربوط به کبد و کلیه ها
حمله نابجای سیستم ایمنی بدن
پیوند عروق، تومورها، سوختگی شدید، فشارخون بالا و اختلالات مربوط به انعقاد خون.

کم خونی ناشی از فقر آهن

این نوع کم خونی به دلیل کمبود نوعی ماده معدنی به نام آهن در بدن ایجاد می شود. مغز استخوان، قسمت مرکزی استخوان، برای تولید هموگولبین به آهن احتیاج دارد. بدون وجود آهن به میزان کافی، بدن نمی تواند هموگلوبین لازم برای سلول های قرمز را بسازد. نتیجه این امر، کم خونی ناشی از فقر آهن است. این نوع کم خونی دلایل گوناگونی دارد، از جمله:

رژیم غذایی نادرست که در آن آهن کافی وجود ندارد. این مورد در میان کودکان، زنان و گیاه خواران بیشتر دیده می شود
بارداری، زایمان و شیردهی و نیاز مادر و فرزند به آهن بیش از سایر مواقع
قاعدگی
اهدای خون به صورت متوالی
مشکلات دستگاه گوارش و یا جراحی آنکه ممکن است به حذف قسمتی از معده یا روده منجر شود
برخی انواع داروها، غذاها و نوشیدنی های کافئین دار

کم خونی ناشی از کمبود ویتامین

این نوع کم خونی معمولاً زمانی اتفاق می افتد که ویتامین ۱۲B و فولات در خون کمتر از میزان لازم می شوند. این دو ویتامین برای تولید سلول های قرمز خون ضروری هستند.

مشکلات مربوط به مغز استخوان

اگر مغز استخوان فرد دچار اختلال باشد، احتمال اینکه تولید گلبول های قرمز کاهش پیدا کند. افزایش می یابد. کم خونی ناشی از اختلال در مغز استخوان به انواع گوناگونی تقسیم می شود که عبارتند از:

کم خونی آپلازی: این نوع کم خونی زمانی روی می دهد که میزان تولید سلول های مغز استخوان کاهش پیدا می کند. این نوع کم خونی می تواند ارثی باشد. اما در برخی موارد نیز این مشکل در اثر مصرف دارویی خاص، تماس با پرتوهای مضر، شیمی درمانی یا عفونت ایجاد می شود.
تالاسمی: تالاسمی مربوط به شرایطی است که گلبول های قرمز نمی توانند به درستی رشد کنند. این بیماری، یک بیماری ارثی است که بیشتر در میان مردمان مدیترانه، آفریقاً خاورمیانه و آسیای جنوب شرقی دیده می شود. تالاسمی ممکن است حاد یا خفیف باشد. تالاسمی نوع حاد برای سلامت افراد خطرناک خواهد بود.

دنیای سلامت/ شماره ۹۴/ مرداد ماه ۹۲/ صفحه ۳۴